Z okazji Dnia Kobiet przypominamy osiem artystek dwudziestolecia międzywojennego. W naszym zestawieniu znajdziecie zarówno dobrze znane nazwiska, jak i te nieco zapomniane.
1. Zofia Stryjeńska
Zofii Stryjeńskiej pewnie nie trzeba nikomu przedstawiać. Nazywana „księżniczką sztuki polskiej” artystka czerpała wiele inspiracji z wierzeń słowiańskich i tradycji ludowej. W 1925 roku odniosła ogromny sukces artystyczny na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu, zdobywając aż cztery Grand Prix.
Zofia Stryjeńska, lata 1920-1039, licencja CC-BY, zbiory: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Dzieła Stryjeńskiej obejrzeć można między innymi w muzeach narodowych w Warszawie, Krakowie i Kielcach, a także w muzeach w Bytomiu, Katowicach, Płocku czy Stawisku.
http://historiaposzukaj.pl/wiedza,obrazy,262,obraz_stryjenska_pory_roku.html
2. Tamara Łempicka
Prawdziwie oszałamiającą karierę zrobiła Tamara Łempicka. Wypracowała oryginalny styl, łącząc nowoczesność z modnym wówczas nurtem art déco oraz inspiracjami sztuką dawną. Szybko stała się rozchwytywaną portrecistką paryskiej śmietanki towarzyskiej. Do jej najsłynniejszych dzieł należy Autoportret w zielonym bugatti z 1929 roku.
Tamara Łempicka (Tamara de Lempicka), lata 30, licencja PD, Wikimedia Commons
W polskich zbiorach publicznych znajduje się tylko jeden obraz Łempickiej ― Lassitude (Znużenie, Kobieta siedząca na krześle) w Muzeum Narodowym w Warszawie. Pozostałe dzieła artystki rozsiane są po całym świecie.
http://historiaposzukaj.pl/wiedza,osoby,518,osoba_tamara_lempicka.html
3. Janina Dłuska
Modne, piękne, młode kobiety wypełniają także prace Janiny Dłuskiej. Artystka projektowała między innymi okładki dla luksusowych magazynów modowych, takich jak niemieckie czasopismo „Die Dame”. Jej ogromną pasją było lotnictwo, należała nawet do wileńskiego aeroklubu. Zginęła w 1932 roku w wypadku szybowca.
Janina Dłuska, przed 1932, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny ― Archiwum Ilustracji, licencja CC-BY, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
W 1954 roku siostra artystki przekazała część artystycznego dorobku Dłuskiej do zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie.
http://historiaposzukaj.pl/wiedza,osoby,553,osoba_janina_dluska.html
4. Mela Muter
Malarka Mela Muter związała swój los z Paryżem; w 1927 roku otrzymała nawet francuskie obywatelstwo. Obracała się w kręgach najważniejszych intelektualistów i twórców epoki, takich jak Henri Matisse, Marc Chagall czy Diego Rivera (przyszły mąż Fridy Kahlo). Sukcesy artystyczne splatały się w jej życiu z osobistymi tragediami.
Mela Muter przy pracy w Collioure w Pirenejach Wschodnich, ok. 1925, Muzeum Uniwersyteckie w Toruniu, licencja CC-BY [?], źródło: strona internetowa muzeum
Kilkadziesiąt obrazów Meli Muter przechowuje jako depozyt prywatnych kolekcjonerów Muzeum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jej dzieła znajdują się również w zbiorach wielu zagranicznych muzeów, między innymi we Francji, Hiszpanii czy Izraelu.
http://historiaposzukaj.pl/wiedza,obrazy,632,obraz_mela_muter.html
5. Małgorzata Łada-Maciągowa
Ulubioną techniką Małgorzaty Łady-Maciągowej był pastel. W bogatym dorobku artystki znaleźć można kameralne portrety domowników, kobiece akty, słoneczne pejzaże z zagranicznych podróży oraz projekty witraży ― jak monumentalne Zaślubiny Polski z morzem z 1934 roku, nagrodzone w konkursie warszawskiej Zachęty.
Małgorzata Łada-Maciągowa podczas pracy przy kartonie witraża Zaślubiny Polski z morzem, ok. 1934, Muzeum Regionalne w Siedlcach, dzięki uprzejmości muzeum
Największą kolekcję dzieł Łady-Maciągowej posiada Muzeum Regionalne w Siedlcach, mieście urodzenia artystki. Przed śmiercią malarka przekazała tam ponad 600 swoich prac. Kilka obrazów jej autorstwa obejrzeć można również w Muzeum Narodowym w Krakowie.
http://historiaposzukaj.pl/wiedza,obrazy,560,obraz_zaslubiny_z_morzem.html
6. Michalina Krzyżanowska
Pejzażystka Michalina Krzyżanowska zadebiutowała w 1922 roku ― stosunkowo późno, bo w wieku 39 lat. Artystyczne wykształcenie zdobyła kilkanaście lat wcześniej w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Podczas studiów poznała przyszłego męża ― malarza Konrada Krzyżanowskiego.
Michalina Krzyżanowska, fot. Arnold-Casimir Roessinger-Jeanneret, ok. 1904, licencja: PD, źródło: Polona
Kilkanaście obrazów Krzyżanowskiej przechowuje Muzeum Narodowe w Warszawie. Pojedyncze pejzaże znajdują się również w innych muzeach, miedzy innymi w Płocku, Suwałkach i Sandomierzu, a kilka prac o tematyce marynistycznej ― w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku.
http://historiaposzukaj.pl/wiedza,obrazy,583,obraz_krzyzanowska.html
7. Aneri ― Irena Weissowa
Irena Weissowa przybrała pseudonim Aneri, by jej malarstwa nie porównywano z twórczością męża, Wojciecha Weissa. Uczestniczyła w prywatnych zajęciach prowadzonych przez niego w Krakowie, gdyż kobiety nie mogły wówczas studiować na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Swoje prace wystawiała regularnie od 1918 roku.
Wojciech Weiss, Kwiaty / Portret żony artysty, 1910, Muzeum Pałac w Rogalinie, Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, licencja CC-BY, źródło: strona internetowa muzeum
Kilka obrazów Aneri znajduje się obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie i w Muzeum Narodowym w Krakowie, większość pozostaje jednak w zbiorach prywatnych.
http://historiaposzukaj.pl/wiedza,obrazy,578,obraz_irena_weiss.html
8. Ludwika Nitschowa
Nazwisko rzeźbiarki Ludwiki Kraskowskiej-Nitschowej nie jest może powszechnie znane, ale dobrze znamy jej dzieła. Najsłynniejszą rzeźbą Nitschowej jest pomnik warszawskiej Syrenki z 1938 roku. Długowieczna artystka ― zmarła w wieku 90 lat ― kontynuowała swoją działalność artystyczną również po II wojnie światowej.
Ludwika Nitschowa na tle pomnika warszawskiej Syrenki, październik 1963, fot. R. Broniarek/KARTA, źródło: Ośrodek Karta http://www.foto.karta.org.pl/
Rzeźby zaprojektowane przez Ludwikę Kraskowską-Nitschową trwale wpisały się w przestrzeń publiczną Warszawy. Oprócz Syrenki artystka stworzyła między innymi pomnik Marii Skłodowskiej-Curie przy Instytucie Onkologii. We Wrocławiu, tuż przy Ostrowie Tumskim, stoi wykonany z dolnośląskiego granitu pomnik papieża Jana XXIII jej autorstwa.
http://historiaposzukaj.pl/wiedza,obiekty,238,obiekt_syrenka_warszawska.html
Karolina Dzimira-Zarzycka
