gdansk, WOj. POMORSKIE

nec sagittis sem nibh id elit.

Gdy po stu dwudziestu trzech latach niewoli, pod koniec 1918 roku, odradzała się niepodległa Rzeczpospolita, mało kto wierzył, że w jej skład może wejść jakakolwiek cześć Śląska ― regionu, który już w XIV wieku przestał być częścią państwa polskiego. Tymczasem polski polityk Wojciech Korfanty nie tylko wierzył w tę możliwość, ale zdecydował się podjąć konkretne działania w tym celu.

 

Pochodzący z górniczej rodziny, urodzony w 1873 roku w osadzie Sadzawka na Górnym Śląsku polski polityk, w 1903 roku rozpoczął swoją aktywność poselską w Reichstagu (Sejmie II Rzeszy). Po sześcioletniej przerwie zasiadł w nim ponownie w czerwcu 1918 roku, w realiach kończącej się I wojny światowej, coraz głośniej agitując za odłączeniem od państwa niemieckiego Wielkopolski oraz części Pomorza i Górnego Śląska na rzecz mającego powstać państwa polskiego. Hasła te przedstawił publicznie podczas wystąpienia 25 października 1918 roku, które było jednocześnie jego ostatnim przemówieniem na forum Sejmu Rzeszy.

Fragment okładki polskiego pisma „Kocynder” z 20 marca 1921 r., na okładce ukazani są „budziciele polskości”: Józef Lompa, Juliusz Ligoń, Karol Miarka i ksiądz Konstanty Damrot oraz Wojciech Korfanty, Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach

W swojej wypowiedzi przemyślnie wskazał na dążenia odradzającej się Polski do terenów wchodzących dotąd w skład Niemiec. Z jednej strony potępił bowiem państwo pruskie i prowadzoną przez nie dotąd politykę, z drugiej jednak wskazał na znaczenie postępu cywilizacyjnego Niemców. Nawiązał przy tym do wcześniejszej wypowiedzi posła socjaldemokratycznego i dziennikarza Georga Ledeboura, który ukazał własną wizję terytorium, które winno przypaść Polsce. W swoim wystąpieniu Wojciech Korfanty powiedział między innymi: „Chciałbym tu potwierdzić jego dane i oświadczam, że żądamy polskich powiatów Górnego Śląska, Śląska Średniego ― w tym ani jednego powiatu niemieckiego ― Poznania, polskich Prus Zachodnich i polskich powiatów Prus Wschodnich”. W odpowiedzi na te słowa oponenci sugerowali Korfantemu, że pomylił niemiecki parlament z przyszłym kongresem pokojowym, a głoszone przezeń postulaty „oderwania niemieckich terenów” ranią uczucia zgromadzonych. Polski polityk kontynuował jednak swoje wystąpienie, mówiąc: „… nie mam najmniejszego zamiaru ranić uczuć narodu niemieckiego i wierzę, że w nowych warunkach żądanie oddzielenia od Rzeszy polskich obszarów nie może uwłaczać niemieckim uczuciom. Ponadto chciałbym zauważyć, że nas, Polaków, od samego początku parlamentu, od chwili, kiedy wstąpiliśmy do tej izby, traktowano nas zawsze jako delegatów całego narodu polskiego. I tym jesteśmy także dzisiaj”.

Wojciech Korfanty, „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1925, licencja PD, Wikimedia Commons

Po przemówieniu polscy posłowie złożyli oświadczenie o zakończeniu swojego udziału w pracach Reichstagu, tłumacząc decyzję poczuciem przynależności do rodzącego się państwa polskiego. Dwa tygodnie później w Berlinie wybuchła rewolucja. Dziewięć miesięcy później na terenie Górnego Śląska wybuchło I powstanie śląskie, które rozpoczęło ponad dwuletni okres starań politycznych i militarnych o przyłączenie części tego regionu do II RP. Skutkiem tej aktywności (między innymi plebiscytu górnośląskiego z 21 marca 1921 roku oraz trzech powstań śląskich z lat 1919–1921) stało się włączenie do Polski 3214 kilometrów kwadratowych terenu, zamieszkałego przez 996,5 tysiąca mieszkańców i posiadającego silnie rozwinięty przemysł (kopalnie węgla kamiennego, rud żelaza, rud cynku i ołowiu oraz huty). Utworzone na tym terenie autonomiczne województwo śląskie stało się bardzo ważną częścią odrodzonej Rzeczypospolitej.

Pomnik Wojciecha Korfantego w Siemianowicach Śląskich, 2008, fot. Jan Mehlich, licencja CC-BY-SA-2.5, Wikimedia Commons

Podczas oficjalnych uroczystości przejęcia części Górnego Śląska przez Polskę, które odbyło się 20 czerwca 1922 roku w Katowicach, po raz kolejny można było wysłuchać przemówienia Wojciecha Korfantego. Jednakże tym razem mógł już wyrazić nieskrywaną radość z włączenia tej części Górnego Śląska do Polski. Bez wątpienia jego działalność na rzecz przyłączenia regionu do odradzającej się Rzeczypospolitej, zainicjowana słynnym sejmowym wystąpieniem z 25 października 1918 roku, znacząco się do tego przyczyniła.

Maciej Fic

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
"Musi to być epos". Pomnik Czynu Powstańczego na górze świętej Anny projektu Xawerego Dunikowskiego

Orły śląskie dla bohaterów. Odznaczenia powstańców śląskich w zbiorach Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach

Śląski bój o przyszłość. III Powstanie Śląskie
Katowice woj. śląskie
Wszyscy do urn! Plebiscyt na Górnym Śląsku w 1921 roku
Powstańczy sztandar i odznaka "wampira szwabskiego". Pamiątki powstań śląskich w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego