Francuzka w Polsce

Wjazd Ludwiki Marii DO gDAŃSKA w 1646 r. z okazji jej zaślubin z Władysławem IV

Księżniczka mantuańska, córka Karola Gonzagi i Katarzyny de Guise, w 1645 roku została poślubiona polskiemu władcy Władysławowi IV Wazie. Przodkami Ludwiki Marii byli zarówno władcy Francji, Lotaryngii, Mantui, jak i cesarze Bizancjum.

 

Maria Ludwika swatana była wielokrotnie. W 1627 roku projektowano jej mariaż z bratem Ludwika XIII, Gastonem Orleańskim, lecz król Francji nie wyraził zgody na małżeństwo, a następnie uwięził Marię w twierdzy Vincennes. Spędziła tam trzy lata, po czym pozwolono jej osiąść z powrotem w rodzinnym Nevers. W 1634 roku pojawiła się propozycja mariażu z Władysławem IV, jednak w 1637 roku król poślubił Cecylię Renatę Habsburżankę.

W 1640 roku Ludwika Maria poznała brata Władysława IV, Jana Kazimierza, który po prawie dwóch latach spędzonych w więzieniu francuskim (był oskarżony o szpiegostwo) bawił właśnie w Paryżu. Można przypuszczać, że tylko przez przypadek nie został jej pierwszym mężem, ponieważ Richelieu rozważał ich małżeństwo. Plany spełzły na niczym i już miesiąc później Jan Kazimierz ruszył w drogę do Polski. Natomiast Paryż huczał o domniemanym romansie. 24 marca 1644 roku zmarła Cecylia Renata. Władysław IV owdowiał i znowu powróciła idea, by ożenić go z księżną de Nevers. Tym razem nikt ani nic nie stanęło na przeszkodzie zawarciu związku. Maria nie była przepełniona entuzjazmem co do osoby przyszłego małżonka, lecz przyjęła małżeństwo z radością, ponieważ związek ten dawał jej perspektywę upragnionej korony i tytułu królewskiego. 5 listopada 1645 roku odbył się ślub w zastępstwie Władysława i Marii (króla reprezentował wówczas wojewoda poznański Krzysztof Opaliński). Druga uroczystość ślubna odbyła się po przyjeździe Ludwiki Marii do Polski.

Malarz nieznany, według Justus van Egmont, Portret Ludwiki Marii Gonzagi, XVIII w., Zamek Królewski w Warszawie, licencja PD, Wikimedia Commons

Księżniczka przekroczyła polską granicę 8 lutego 1646 roku. Początkowo ślub z Władysławem IV miał się odbyć w Gdańsku, jednak król nie dotarł tam ze względu na stan zdrowia. Z okazji tak doniosłej uroczystości miasto, pod nadzorem mistrza ceremonii kanclerza Albrychta Stanisława Radziwiłła, przygotowało wspaniałą dekorację na przyjęcie królewskiej pary. Ustawiono trzy bramy triumfalne. Pierwszą bramę zdobiły przedstawienia Atlasa i Herkulesa, następna wymalowana była dekoracjami autorstwa Adolfa Boya, a ostatnia – ustawiona przed gdańską siedzibą królowej – ukazywała Apolla i Dianę. Wjazd Ludwiki Marii do Gdańska 11 lutego 1646 roku trwał osiem godzin.

 

Bartholomäus Milwitz, Wjazd orszaku królowej Ludwiki Marii Gonzagi do Gdańska,1646, Zamek Królewski na Wawelu, licencja PD, Wikimedia Commons

Okoliczności zawarcia małżeństwa zostały oddane symbolicznie w dekoracji bram. W górnej kondygnacji wschodniej strony drugiej bramy umieszczono obraz Adolfa Boya Sąd Władysława IV. Ukazano na nim króla wybierającego na żonę Ludwikę Marię, przedstawioną na portrecie trzymanym przez Amora, a prezentowanym i zalecanym przez Junonę, Wenus i Minerwę. Pozostałe malowidła uosabiały Radość Ogólną i Zgodę. Wymowy i symboliki obrazu dopełniały postacie ustawione na bramie na cokołach w kształcie maszkaronów, z lewej Cnota (Virtus) i z prawej Sława (Fama). Bramę wieńczył posąg stojącej na delfinie i trzymającej znaki zodiaku Natury z Amorem u piersi. W dolnej kondygnacji bramy ustawiono w niszach posągi jagiellońskich przodków Władysława IV. Władysławowi Jagielle i Kazimierzowi Jagiellończykowi towarzyszyły emblematy i napisy sławiące ich czyny, m.in. przyjęcie przez Jagiełłę chrześcijaństwa i berła polskiego. W narożnikach wielkiego łuku bramy usytuowano patronów Gdańska, m.in. Neptuna, boga morza.

Willem Hondius, Brama triumfalna wzniesiona w Gdańsku z okazji zaślubin Władysława IV z Ludwiką Marią Gonzagą w 1646 r., Muzuem Narodowe w Warszawie, cyfrowe MNW

Ostatecznie ceremonia zaślubin odbyła się w Warszawie 10 marca 1646 roku, a koronacja 15 lipca na Wawelu. W ten sposób Ludwika Maria zaspokoiła swoje monarsze ambicje. Król ożenił się z nią z celów czysto politycznych i dla pieniędzy, których potrzebował na mało realny plan wojny z Turcją. Wynika z tego, iż Ludwika Maria zapłaciła wysoką cenę za koronę. Uroda trzydziestopięcioletniej Ludwiki Marii także nie przypadła Władysławowi do gustu. Wydaje się to trochę dziwne, ponieważ uchodziła za kobietę nie tylko inteligentną, ale także przystojną.

 

Jarosław Pietrzak

 


Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Gdańsk woj. pomorskie
Gdańsk woj. pomorskie
Początek potęgi Gdańska. Wielki przywilej kazimierza Jagiellończyka
Wypad królewicza do Wrocławia
Jak królowa Maria Kazimiera zbożem z Francją handlowała
Małgorzata Kotowska. Ambasadorowa w służbie królowej Marii Kazimiery Sobieskiej
Kraków woj. małopolskie
Elżbieta Rakuszanka. Matka królów, kardynała i świętego
Dobrawa. pierwsza polska księżna
Braterski spór o koronę. Jan Kazimierz Waza królem Polski
Pracowita emerytura królowej Bony
Triumf polskiej floty. bitwa pod oliwą w 1627 roku