z Sulejowa na tron

Władysław Łokietek królem zjednoczonej Polski


Na początku XIV wieku, po blisko dwustu latach rozbicia dzielnicowego, zaświtała nadzieja na zjednoczenie Polski. Do zdobycia korony dążył książę brzesko-kujawski Władysław Łokietek. W roku 1318 r. w murach sulejowskiego klasztoru uchwalono prośbę do papieża o zgodę na koronację nowego władcy.   

Władysław Łokietek, po śmierci swego głównego rywala Wacława II w 1305 r., zajął Małopolskę, Ziemię Łęczycką i Sieradzką, Kujawy oraz Pomorze Gdańskie. Nie podporządkowały mu się Śląsk, Mazowsze i Wielkopolska. Piętrzyły się i inne trudności. Pretensje do polskiej korony wysuwał król Czech Jan Luksemburski. Krzyżacy zajęli w latach 1308-1309 Pomorze Gdańskie. W Krakowie wybuchł bunt mieszczan, który okrutnie stłumili łokietkowi rycerze. Wkrótce jednak los uśmiechnął się do ambitnego Piasta – w  roku 1314 Władysław zajął Wielkopolskę. Niezwłocznie wysłał na dwór papieski do Awinionu prośbę o zgodę na koronację. Odpowiedź Jana XXII przywiózł do Polski arcybiskup Janisław. Papież żądał od Łokietka szeregu ustępstw. Książę postanowił się na nie zgodzić.

Kościół pod wezwaniem św. Tomasza Kantuaryjskiego w zespole opactwa cystersów w Sulejowie, fot. Mathiasrex, licencja CC BY-SA 3.0 pl, Wikimedia Commons

W czerwcu 1318 r. w klasztorze cystersów w Sulejowie odbył się wielki zjazd rycerstwa, możnowładztwa i duchowieństwa. Uczestniczyli w nim najważniejsi urzędnicy Ziem: Krakowskiej, Sandomierskiej, Sieradzkiej i Łęczyckiej, opaci sulejowski i wąchocki oraz biskup włocławski Gerward i zapewne sam arcybiskup Janisław. Zebrani przyjęli żądania papieża. Uznano zwierzchność papiestwa nad Polską. Zmieniono sposób naliczania należnego Stolicy Apostolskiej świętopietrza (zamiast denara „od dymu” – czyli domu, na denar „od głowy” – czyli od człowieka). Ustanowiono w Polsce trybunały inkwizycyjne, mające ścigać heretyków. O wszystkich tych decyzjach poinformowano papieża w uchwalonej na wiecu „suplice sulejowskiej”. Pośpiesznie wyruszył z nią do Awinionu biskup Gerward.

Mapa zjednoczonej Polski, źródło: podręcznik Europa. Nasza historia, tom 1, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogoczne, 2016

Papieska odpowiedź nadeszła w roku 1319: „Żądaliście zatem, abyśmy ukochanego syna naszego przesławnego męża Władysława, (…) słynnego odwagą i przezornością, zasobnego w wojsko i bogactwa, potężnego wielką liczbą poddanych, twierdz i grodów, z łaski naszej apostolskiej wynieśli na stolicę królewską i zgodnie królem Polski mianować i koronować zalecili”. Jan XXII, nie chcąc narazić się potężnemu królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu, uchylił się od ostatecznej decyzji: „My zatem, chcąc każdego przy prawach, mu służących, zostawić, osądziliśmy wstrzymać się z wyrokiem takowego przyznania, przez co atoli nie myślimy bynajmniej przesądzać prawa, należącego wam i innym proszącym, którego wolno wam będzie używać, jak i kiedykolwiek zechcecie, bez ujmy i ubliżenia prawu cudzemu”.

Michał Stachowicz, szkic nagrobku Władysława Łokietka, ok. 1818, źródło: Polona

Panowie polscy potraktowali słowa papieża jako brak sprzeciwu wobec przedstawionej prośby. Arcybiskup Janisław koronował Władysława Łokietka na króla Polski w katedrze w Krakowie 20 stycznia 1320 r. Oznaczało to symboliczny koniec rozbicia dzielnicowego. Pragnienie, które przedstawiciele polskiego społeczeństwa wyrazili na sulejowskim zjeździe, zostało spełnione.

Ewa Olkuśnik

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Sulejów woj. łódzkie
Tum pod Łęczycą woj. łódzkie
Łódź woj. łódzkie
Architektura Romańska cechy stylu