Nowa świątynia artis et scientiae

Początki Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

 

W 1924 roku w Muzeum Miejskim w Bydgoszczy prezentowano wystawę poświęconą twórczości Leona Wyczółkowskiego. Po zakończeniu ekspozycji wybitny artysta przekazał do kolekcji dzieło graficzne przedstawiające generała Władysława Junga. Dar zawierał dedykację: „dla Muzeum Bydgoskiego L.Wyczół 1924”. Tym samym profesor Wyczółkowski wsparł zbiory założonej w 1923 roku instytucji.

 

Pomysł powołania w Bydgoszczy muzeum nie był nowy. W 1880 roku w mieście nad Brdą powstało Towarzystwo Historyczne Obwodu Noteckiego, które prowadziło badania i kolekcjonowało cenne dla historii miasta oraz regionu pamiątki. Wprawdzie w 1890 roku zostało otwarte Muzeum Historyczne, ale ekspozycja mieściła się na chórze kościoła Klarysek, będącego w tym czasie… siedzibą straży pożarnej.

Dopiero po odzyskaniu niepodległości, 5 sierpnia 1923 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Muzeum Miejskiego. Instytucja mieściła się przy samym Starym Rynku, w siedzibie dawnej Miejskiej Kasy Oszczędnościowej. Dyrektorem mianowano księdza Jana Kleina (kustosza Biblioteki Miejskiej), odpowiedzialnego między innymi za opracowanie zbiorów Towarzystwa.

Akt otwarcia Muzeum Miejskiego, 1923, fot. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

Uroczystość otwarcia nowej placówki kulturalnej zaszczycił obecnością Stanisław Głąbiński, ówczesny minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Przybył także Bernard Śliwiński – prezydent Bydgoszczy. W zbiorach Muzeum zachował się akt otwarcia, w którym czytamy: „W czwartym roku powstania Niepodległej Ojczyzny […] w dniu wiekopomnym dla kultury polskiej 5go sierpnia 1923 roku na dawnem forum Bidgostiense nową świątynię artis et scient[i]ae: Muzeum Miejskie. Początek dało mu niegdyś założone Muzeum Tow. Hist. dla obwodu nadnoteckiego i łaskawe dary IMCI Panów Obywateli m. Bydgoszczy”.

Ksiądz Jan Klein – pierwszy dyrektor Muzeum oraz Ewa Zielińska, sekretarka, około 1924–1925, fot. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

Dary do muzeum przekazała między innymi księżna Maria Ogińska z Potulic. Pomimo określenia „nowa świątynia sztuki i nauki” zgromadzono głównie zbiory archeologiczne, historyczne, etnograficzne i numizmatyczne. Odczuwalny był natomiast brak dzieł artystycznych: malarstwa i rzeźby. Lukę tę w znaczący sposób wypełnił dar Leona i Franciszki Wyczółkowskich.

W 1922 roku wybitny artysta zakupił dworek w Gościeradzu, miejscowości oddalonej o około 20 kilometrów od Bydgoszczy. Od tego momentu włączył się aktywnie w życie kulturalne miasta i nowo założonej instytucji. Podczas wspomnianej już pierwszej wystawy twórczości Leona Wyczółkowskiego w muzeum zaprezentowano akwarele oraz prace graficzne.

Muzeum Miejskie przy Starym Rynku, 1930, fot. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

Żona artysty, po śmierci męża, 8 kwietnia 1937 roku przekazała wspaniały zbiór prac i pamiątek osobistych Mistrza. „Akt darowizny Franciszki Wyczółkowskiej” stanowił: „Prof. Franciszka Wyczółkowska, pragnąc dać wyraz serdecznym uczuciom, które żywił dla miasta Bydgoszczy maż jej śp. profesor Leon Wyczółkowski, oraz pragnąc stworzyć trwały pomnik Jego Wielkiej Sztuce – daruje niniejszym Gminie miasta Bydgoszczy na wieczną i wyłączną własność prace i zbiory profesora Leona Wyczółkowskiego…”

Leon Wyczółkowski, Generał Jung, 1924, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, sygn. MOB W. 199, źródło: http://wyczolkowski.pl/wyczol_w_muzeum

11 kwietnia 1946 roku bydgoskie muzeum otrzymało imię artysty. W 1976 roku powstał dział Leona Wyczółkowskiego, którego głównym celem jest opracowywanie twórczości znamienitego patrona oraz pozyskiwanie kolejnych dzieł.

Obecnie Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy to jedna z największych instytucji muzealnych w województwie kujawsko-pomorskim, licząca kilkanaście działów oraz posiadająca budynki na terenie całego miasta. Muzeum prowadzi działalność naukową, wystawienniczą, konserwatorską oraz edukacyjną.

Anna Kornelia Jędrzejewska

 

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

Kolekcjoner sztuki uwieczniony przez najlepszych. Portrety Feliksa "Mangghi" Jasieńskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie

Giewont święty, marszałek zaklęty. Reprodukcja grafiki Zygmunta Sowy-Sowińskiego "Giewont jako podobizna Józefa Piłsudskiego" ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem