Bomby w koszyku

Michalina Mościcka, czyli pierwsza dama idealna

Walczyła o równouprawnienie kobiet, działała w konspiracji niepodległościowej, angażowała się w pomoc dzieciom. Michalina Mościcka okazała się doskonale przygotowana do roli nowoczesnej pierwszej damy, mimo że objęcie tego tytułu zupełnie ją zaskoczyło.

Urodziła się w 1871 r. w Klicach niedaleko Ciechanowa w niezamożnej rodzinie szlacheckiej Czyżewskich. W Płocku skończyła gimnazjum oraz studia nauczycielskie. Niemały wpływ na ukształtowanie się jej poglądów miał Ignacy Mościcki ― starszy o cztery lata kuzyn, który widział w niej przyszłą żonę i partnerkę w działalności niepodległościowej. Para wzięła ślub w 1892 r., a Mościcka włączyła się w pracę konspiracyjną męża, pomagając m.in. w wytwarzaniu nitrogliceryny oraz dostarczając ją ― ukrytą w koszyku ― pod wskazane adresy. Ignacy, ówczesny student chemii na politechnice w Rydze, potajemnie produkował bowiem materiały wybuchowe i planował zamach na rosyjskiego generał-gubernatora w Warszawie.

Pierwsza dama Michalina Mościcka i Prezydent RP Ignacy Mościcki w towarzystwie rodziny: wnuczka Józefa, córki Heleny Zwisłockiej (stoi z lewej), synów Michała (stoi drugi z prawej) i Józefa (stoi pierwszy z prawej), 1929, licencja CC-BY, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Wkrótce małżeństwo musiało uciekać z Królestwa Polskiego przed aresztowaniem. Początkowo zamieszkali w Londynie. Mościcka ― jak w swojej autobiografii wspominał jej mąż ― „zaprzyjaźniła się z Angielką i w przeciągu roku już dość biegle mówiła po angielsku”. W 1897 r. przeprowadzili się do Fryburga w Szwajcarii, gdzie Mościcki rozpoczął karierę akademicką. Ich dom, prowadzony przez Mościcką, stał się wówczas ważnym miejscem spotkań Polaków.

Michalina Mościcka w otoczeniu zawodniczek międzynarodowych zawodów strzeleckich podczas rozdania nagród, sierpień 1932, licencja CC-BY, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

W 1912 r. przenieśli się do Lwowa ― on objął katedrę na Politechnice Lwowskiej, ona zaangażowała się w działalność społeczną. Mościcka wróciła na ziemie polskie po dwudziestu latach, spędziwszy na emigracji niemal połowę życia. „Życie zagranicą ― pisano w tygodniku „Świat” ― zahartowało […] Michalinę Mościcką i uczyniło z niej bojowniczkę postępu i sprawiedliwości społecznej”. Zajmowały ją przede wszystkim tzw. kwestie kobiece: równouprawnienie płci, prawa obywatelskie kobiet, dostęp dziewcząt do edukacji.

Trudno wymienić wszystkie pola jej aktywności. Działała m.in. w Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich, współtworzyła Komitet Obywatelski Kobiet, wspierała Komitet Domu dla Samotnych Kobiet im. Marii Dulębianki. W czasie obrony Lwowa w 1918 r. organizowała pomoc dla rannych żołnierzy i służbę kurierską, zarządzała również finansami miejscowego oddziału Polskiej Organizacji Wojskowej. W grudniu wspólnie z kilkunastoma aktywistkami przedarła się przez teren walk, by dotrzeć do Krakowa na ważny zjazd organizacji kobiecych. W 1919 r. jako jedna z pierwszych kobiet została wybrana do rady miejskiej Lwowa. Trzy lata później kandydowała do senatu z listy w całości wystawionej przez lwowskie działaczki, chcące zwrócić uwagę na nieobecność kobiet w życiu politycznym kraju.

Wizyta Michaliny Mościckiej w Warszawskim Klubie Wioślarek, ok. 1927‒1930, licencja CC-BY, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Można więc powiedzieć, że gdy w 1926 r. Ignacy Mościcki niespodziewanie objął najwyższy urząd w państwie ― Michalina Mościcka była lepiej przygotowana do roli pierwszej damy niż jej mąż (wybitny chemik, ale bez doświadczenia politycznego) na stanowisko prezydenta. Dzięki nowej, oficjalnej pozycji Mościcka zyskała szansę kontynuowania pracy społecznej z jeszcze większą skutecznością. Nadal wspierała wszelkie inicjatywy związane z prawami kobiet. Zaangażowała się także w działalność na rzecz dzieci, współpracując z Aleksandrą Piłsudską, żoną marszałka Józefa Piłsudskiego. Jednym z jej największych przedsięwzięć było zorganizowanie kompleksowej pomocy ofiarom powodzi w Małopolsce w 1927 r.

Mościcka niestrudzenie wypełniała obowiązki pierwszej damy, mimo pogłębiającej się choroby serca. Zmarła 18 sierpnia 1932 r. Przez kolejne dni prasa w całym kraju informowała o śmierci pierwszej damy i opisywała jej osiągnięcia. Atmosferę panującą w tym czasie najlepiej oddają nagłówki z pierwszych stron gazet: Zgon wzorowej Polki („Kurier Wileński”) czy Piękny żywot Niestrudzonej Bojowniczki („Gazeta Polska”).

Karolina Dzimira-Zarzycka

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

Polska jest kobietą. Działalność dobroczynna kobiet w czasie I wojny światowej na fotografiach Stanisława Nofoka-Sowińskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie

Romantyczne wizerunki młodej bohaterki. Emilia Plater według litografii w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
Dziewczyny na wartę! Aleksandra Zagórska formuje we Lwowie Ochotniczą Legię Kobiet
„Moje chęci są zuchwałe”. Antonina Leśniewska otwiera pierwszą żeńską aptekę w Petersburgu
Z Taszkentu do Bombaju, czyli Hanka Ordonówna ratuje polskie dzieci
Irena Sendlerowa. Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata
Sejmowa burza i konstytucyjny kompromis. Uchwalenie Konstytucji marcowej 1921 roku

Maria Wittek. Nasz człowiek w Kijowie

Biała Dama, czyli duch z obrazu. Portret Teofili z Działyńskich w Zamku w Kórniku
Rentgen, auto i dynamo. Maria Skłodowska-Curie rusza na wojnę
Piękną nigdy nie byłam, ale często bywałam ładną. Portret Izabeli Czartoryskiej w Muzuem Narodowym w Krakowie
Rebeka Tiktiner. XVI-wieczna uczona z Tykocina
W walce o prawa robotników. Anna Walentynowicz – suwnicowa Stoczni Gdańskiej  im. Lenina
Młodopolska Muza i obiekt nieszczęśliwej miłości. Portret Marii Raczyńskiej Witolda Wojtkiewicza w Muzeum Narodowym w Kielcach