Gdyby ojciec króla Władysława Jagiełły żył we współczesnej Polsce, stanowiłby zapewne poważne obciążenie dla budżetu państwa. Wielki książę litewski Olgierd miał co najmniej 22 dzieci.
Przy tak licznym rodzeństwie trudno utrzymywać ze wszystkimi równie bliskie kontakty. Nie należy się więc dziwić Władysławowi Jagielle, że część swojego rodzeństwa darzył większą sympatią niż resztę. Wśród faworytów prym wiodła Aleksandra (zm. 1434), zwana Olgierdówną.
Brat i siostra byli do siebie przywiązani i wspierali się przez całe życie. Tuż po przyjęciu korony w 1386 r. Jagiełło wydał siostrę za księcia płockiego Siemowita IV – konkurenta do tronu polskiego.
Katedra w Płocku, widok współczesny, fot. K. Różański, licencja CC BY-SA 2.5, Wikimedia Commons
Na przestrzeni kilkudziesięciu lat relacje między szwagrami układały się różnie - raz lepiej, raz gorzej, a księżna Aleksandra niejednokrotnie musiała łagodzić napięcia między mężczyznami. Miała własną kamienicę w Krakowie, często bywała u boku brata, który zadbał o przyszłość jej córek, wydając je bardzo korzystnie za mąż. Przy okazji Jagiełło wykorzystał te małżeństwa w interesie swoim i swojego królestwa. Sam miał zaledwie jedną córkę, Jadwigę, a synów doczekał się pod koniec życia. Tymczasem sytuacja polityczna wymagała często aranżowania małżeństwa, które miało na celu wzmacnianie zawieranego sojuszu. Dzięki temu córki Aleksandry i Siemowita zasiadły na tronach w środkowej Europie (w Turyngii, Austrii, na Węgrzech i na Pomorzu Zachodnim). Przy pomocy Jagiełły starała się Aleksandra zabezpieczyć również przyszłość swoich synów. Najstarszy, Siemowit V, był paziem na dworze wuja, a jeden z młodszych, Aleksander, został dzięki jego protekcji biskupem w dalekim, bogatym Trydencie. Niestety, w późniejszym okresie relacje siostrzeńców z Władysławem Jagiełłą nie układały się najlepiej. Panowie nie mogli porozumieć się w kwestii zależności Mazowsza od Polski. Synowie Aleksandry zajmowali też odmienne od oczekiwań wuja stanowisko w walce z zakonem krzyżackim. Sama księżna i jej mąż na początku panowania utrzymywali dobre relacje z potężnymi sąsiadami, ale podczas wielkiej wojny 1409–1411, której kulminacją była bitwa pod Grunwaldem, musieli ostatecznie opowiedzieć się po jednej ze stron. Wybrali Polskę.
Aleksandra bardzo opłakiwała męża, kiedy ten zmarł w 1426 r. Podczas pogrzebu w płockiej katedrze wywołała skandal, ponieważ litewskim – pogańskim – zwyczajem kazała włożyć mu do grobu wiele cennych przedmiotów.
Ruiny zamku książąt mazowiekich w Rawie Mazowieckiej, fot. Glupilogin, licencja CC BY-SA 3.0 pl, Wikimedia Commons
Po śmierci Siemowita IV przeniosła się do ziemi rawskiej, swojej oprawy wdowiej, którą rządziła jako udzielna księżna. Mianowała urzędników, rozstrzygała sprawy sądowe, opiekowała się instytucjami kościelnymi – ufundowała kościół w Bolimowie i podarowała dwa domy klasztorowi augustianów w Rawie Mazowieckiej. Nadal odgrywała ważną rolę na szerszej scenie politycznej, m.in. pośrednicząc w zażegnywaniu konfliktów między Polską, Litwą i Mazowszem. Zaliczała się do najbardziej interesujących i barwnych postaci żyjących na ziemiach polskich w okresie panowania Władysława Jagiełły.
Przemysław Deles
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU