„Pragniemy godnie żyć w suwerennym, demokratycznym i praworządnym państwie, które wszyscy – bez względu na światopogląd, ideowe i polityczne zróżnicowanie – mogliby uważać za państwo własne”.
Słowa te wygłosił 12 września 1989 r. w swoim exposé Tadeusz Mazowiecki - premier pierwszego po II wojnie światowej niekomunistycznego rządu. Przyszły mąż stanu urodził się w 1927 r. w Płocku. Był świadkiem okropności lat 1939–1945. Po wojnie zdał w Płocku maturę, potem studiował w Warszawie prawo. Działał w Stowarzyszeniu „PAX”, katolickiej organizacji, zależnej od władz komunistycznych. Był zastępcą redaktora naczelnego dziennika „Słowo Powszechne”. Z „PAXu” odszedł w 1955 r. Dwa lata później znalazł się w gronie założycieli warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej (KIK). Współtworzył miesięcznik „Więź”, na łamach którego próbowano łączyć idee katolicyzmu i socjalizmu. Podczas sprawowania mandatu posła na Sejm PRL (lata 1961–1972) sprzeciwiał się m. in. próbom ateizacji szkół. W latach 70. żywo uczestniczył w procesie pojednania polsko-niemieckiego. W maju 1977 r. obrano go mężem zaufania grupy opozycjonistów, prowadzących w kościele św. Marcina w Warszawie protestacyjną głodówkę przeciwko uwięzieniu współpracowników Komitetu Obrony Robotników (KOR) i represjonowaniu robotników Radomia. Działał w nielegalnym Towarzystwie Kursów Naukowych.
Tadeusz Mazowiecki, fot. A. Klose, licencja CC BY-SA 2.0, Wikimedia Commons
Wir Wielkiej Historii porwał Mazowieckiego w sierpniu roku 1980. W Stoczni Gdańskiej organizował wraz z Bronisławem Geremkiem zespół ekspertów wspomagający strajkujących. Od kwietnia 1981 r. był redaktorem naczelnym „Tygodnika Solidarność”. 13 grudnia 1981 r., w chwili wprowadzenia stanu wojennego, został internowany, podobnie jak tysiące działaczy „Solidarności”.
Gdy latem 1989 r. rządzący Polską komuniści wystąpili z inicjatywą wznowienia dialogu ze społeczeństwem, Tadeusz Mazowiecki był jednym z liderów opozycji, prowadzących negocjacje z przedstawicielami władz. Brał udział w obradach „okrągłego stołu” (luty – kwiecień 1989 r.). Efektem osiągniętego porozumienia były częściowo wolne wybory 4 czerwca 1989 r. We wrześniu tego roku Sejm powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego. Premier mówił w exposé: „Przeszłość oddzielamy grubą linią”. Chciał przez to podkreślić, że będzie prowadził politykę całkowicie odmienną od dotychczasowej i że nie może ponosić odpowiedzialności za stan, w jakim znajduje się państwo.
Akt powołania przez Sejm X kadencji Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko Prezesa Rady Ministrów, 24 sierpnia 1989, licencja PD, Wikimedia Commons
Nowy gabinet odziedziczył po poprzednikach tragiczną sytuację gospodarczą. Konieczne były trudne reformy, prowadzące kraj ku gospodarce wolnorynkowej. Część obywateli boleśnie odczuwała skutki zmian. Niełatwo było tworzyć fundamenty systemu demokratycznego. Scena polityczna stała się areną rywalizacji różnych sił politycznych. Jesienią 1990 r. Tadeusz Mazowiecki poniósł porażkę w wyborach prezydenckich.
W latach 1992–1995 były premier był specjalnym wysłannikiem ONZ w ogarniętej wojną Bośni i Hercegowinie. W latach 90. przewodniczył Unii Demokratycznej, a następnie Unii Wolności. Od roku 1991 do 2001 zasiadał w Sejmie RP. Od roku 2010 należał do grona doradców Prezydenta Bronisława Komorowskiego. Zmarł w Warszawie w roku 2013. Pochowano go na cmentarzu w Laskach, na skraju Puszczy Kampinoskiej.
Ewa Olkuśnik
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU