965 „Dubrouka venit ad Meskonem” („Dobrawa przybywa do Mieszka” 966 „Mysko dux Polonie baptizatur” (Mieszko książę Polski został ochrzczony”). Tak brzmią najstarsze polskie zapisy rocznikarskie. Właśnie te wydarzenia wprowadziły Polskę na karty historii.
Ślub Mieszka I z Dobrawą, córką księcia czeskiego Bolesława I Srogiego, był przypieczętowaniem sojuszu polsko-czeskiego. Otworzył on drogę do przyjęcia chrztu przez polskiego księcia i rozpoczęcia chrystianizacji jego państwa. Czechy były już od kilkudziesięciu lat krajem chrześcijańskim. Prawdopodobnie warunek chrztu znalazł się w negocjacjach poprzedzających sojusz i umowę małżeńską.
Jan Matejko, Dobrawa, z cyklu Poczet królów i książąt polskich, 1890-1892, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, licencja PD, źródło: Rynek i Sztuka
Ale kronikarze doceniali osobistą rolę Dobrawy i opisywali jej wytrwałe prośby oraz fortele, które miały przekonać Mieszka I do odrzucenia błędów pogaństwa i przyjęcia chrześcijaństwa. Thietmar pisał: „Owa wyznawczyni Chrystusa, widząc swego małżonka pogrążonego w wielorakich błędach pogańskich, zastanawiała się usilnie nad tym, w jaki sposób mogłaby pozyskać go do swej wiary.”
Zaślubiny Mieszka I z księżniczką Dobrawą i chrzest Polski, 2. poł. XIX wieku, licencja PD, Muzeum Narodowe w Krakowie, licencja PD, źródło: Zbiory Cyfrowe MNK
A Gall Anonim tak przedstawiał okoliczności ślubu i chrztu: „Lecz ona [Dobrawa] odmówiła poślubienia go [Mieszka I], jeśli nie zrzuci swego zdrożnego obyczaju i nie przyrzeknie zostać chrześcijaninem. Gdy zaś na to przystał […] nie pierwej podzieliła z nim łoże małżeńskie, aż powoli a pilnie zaznajamiając się z obyczajem chrześcijańskim i prawami kościelnymi, wyrzekł się błędów pogaństwa i przeszedł na łono matki Kościoła. Pierwszy więc książę Polski Mieszko dostąpił łaski chrztu za sprawą wiernej żony”.
Jan Matejko, Zaprowadzenie chrześcijaństwa R.P. 965, 1889, z cyklu Dzieje cywilizacji w Polsce, Muzeum Narodowe w Warszawie, licencja PD, źródło: Cyfrowe MNW
Mieszko I przywitał osobiście swoją przyszłą małżonkę na granicy (wówczas między czeskim Śląskiem i piastowską Wielkopolską). Ale najprawdopodobniej nie osadził jej i jej świty, wśród której mogli znajdować się duchowni, od razu w swojej książęcej siedzibie w Gnieźnie, lecz na pobliskim Ostrowie Lednickim. Byłaby to kwestia bezpieczeństwa, ponieważ Gniezno wciąż mogło być żywym ośrodkiem pogańskiego kultu.
Wykopaliska na Ostrowie Lednickim – ruiny palatium i kaplicy, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, źródło: strona internetowa muzeum
Archeolodzy odkryli, że od lat sześćdziesiątych X wieku w grodzie na wyspie na jeziorze Lednica powstawał duży kompleks sakralno-pałacowy. Odsłonili fundamenty kamiennego palatium (hali o długości 135 m) i przylegającej doń kaplicy na planie równoramiennego krzyża z półkolistą absydą od wschodu. W dwóch miejscach znaleźli wgłębienia, które uznali za pozostałości po baptysteriach (miejscach obrzędów chrzcielnych). Odkryli też ślady po jeszcze jednym kościele, z kwadratową nawą i prostokątnym prezbiterium.
Pierścionek z krzyżykiem znaleziony na Ostrowie Lednickim, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, licencja PD, źródło: Muzea Wielkopolski
Trudno przypuszczać, żeby równocześnie Mieszko I zainicjował budowę świątyni chrześcijańskiej w stołecznym Gnieźnie i na oddalonym zaledwie o kilka kilometrów na południowy zachód Ostrowie Lednickim. Można przypuszczać, że to Ostrów Lednicki miał być pierwszym chrześcijańskim ośrodkiem w państwie polskim, przede wszystkim miejscem pierwszych chrztów, w tym samego Mieszka I. Jednak gród lednicki nie stał się kościelną stolicą w Polsce. Pierwsze misyjne biskupstwo założono w 997 roku w Poznaniu, a stolicą arcybiskupstwa w 999 roku zostało oczywiście Gniezno.
Krzysztof Kowalewski
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU