Z Cieszyna do Londynu,

czyli Małgorzata Piastówna na dworze angielskim

Kościół św. Małgorzaty w Felbrigg to jeden z urokliwych kościółków, tak charakterystycznych dla angielskiej prowincji. Podobnie jak w wielu mu podobnych i w nim zachowały się płyty nagrobne fundatorów, wysoko cenione przez historyków i historyków sztuki. Najcenniejsza z nich przedstawia sir Simona de Felbrigg i jego małżonkę. Dziś tylko nieliczni zdają sobie sprawę, że lady Margaret de Felbrigg to w rzeczywistości Małgorzata, córka księcia cieszyńskiego Przemysława I Noszaka. Jedyna Piastówna w historii, która poślubiła Anglika.

 

Małgorzata przyszła na świat około 1336 roku na zamku w Cieszynie jako najmłodsze z trojga dzieci Przemysława I i Elżbiety bytomskiej. Jej ojciec uczynił ze stolicy swego księstwa kwitnące centrum kulturalne i handlowe. Jako lennik korony czeskiej utrzymywał bliskie relacje z dworem królewskim w Pradze, co znalazło odzwierciedlenie w jego światowych upodobaniach oraz… w architekturze cieszyńskiego zamku.

Sir Simon de Felbrigg i Małgorzata cieszyńska, odrys z płyty nagrobnej, aut. wzoru: Joseph Sympson II, ryt. James Basire II, ok. 1803-1822, British Museum w Londynie, licencja: CC BY-NC-SA 4.0, źródło: katalog cyfrowy muzeum

 

Książę piastował najwyższe urzędy zarówno w służbie cesarza Karola IV Luksemburskiego, jak i jego syna Wacława IV. Po szczeblach kariery wspiął się tak wysoko, że w imieniu tego ostatniego prowadził zwieńczone sukcesem negocjacje w sprawie małżeństwa królewskiej siostry Anny z Ryszardem II, królem Anglii. To także jemu powierzono misję eskortowania księżniczki do nowej ojczyzny. W orszaku Anny znalazła się córka księcia, Małgorzata, która miała pozostać z przyszłą królową na dworze angielskim.

Kościół pw. św. Małgorzaty w Felbrigg, hrabstwo Norfolk, Anglia, miejsce wiecznego spoczynku Małgorzaty cieszyńskiej, zdjęcie dzięki uprzejmości Anis Springate

Jesienią 1381 roku Anna i Małgorzata na zawsze pożegnały Pragę. Po drodze miały okazję poznać Brukselę, w której zatrzymały się w gościnie na dworze stryja Anny, Wacława Luksemburskiego. Stamtąd wyruszyły do Gravelines, skąd 18 grudnia szczęśliwie przeprawiły się do Dover. Boże Narodzenie spędziły na zamku Leeds.

Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie, w czasach Małgorzaty pełniąca funkcję kaplicy zamkowej. To tutaj modlili się i słuchali mszy świętej jej rodzice i ona sama, fot. Katarzyna Ogrodnik-Fujcik

W sobotę 18 stycznia 1382 roku londyńczycy tłumnie wylegli na ulice, by podziwiać swą przyszłą królową. Anna witała poddanych. Wraz z nią do stolicy wjeżdżała Małgorzata. Na czele barwnego orszaku podążał jej ojciec. Dwa dni później mieli okazję uczestniczyć w zaślubinach Anny i Ryszarda w opactwie westminsterskim, zaś cztery dni później w koronacji Anny na królową. Turnieje na cześć młodej pary trwały dobrych kilkanaście dni. 1 maja król Ryszard w podzięce za pomyślne zaaranżowanie małżeństwa z Anną przyznał ojcu Małgorzaty roczną pensję w wysokości 500 marek. Przemysław pozostał na dworze angielskim do sierpnia. Wówczas to pożegnał się z córką i wyruszył w drogę powrotną.

Ryszard II Plantagenet, król Anglii w latach 1377–1399, i jego żona Anna Czeska, Liber Regalis, około 1382, licencja PD, Wikimedia Commons

Anglicy mieli docenić charakter nowej królowej i jej rozliczne cnoty, ale małżeństwo nie było popularne. Anna nie wniosła bowiem, prócz prestiżu, żadnego posagu. Dodatkowo król Ryszard miał irytujący zwyczaj wydawania dwórek żony za angielskich szlachciców. Jedną z nich była Małgorzata. Ryszard oddał ją za żonę swemu chorążemu sir Simonowi de Felbrigg, kawalerowi Orderu Podwiązki. Tym sposobem cieszyńska Piastówna została nie tylko panią na Felbrigg w hrabstwie Norfolk, ale również na jednym z najwspanialszych zamków królestwa, Framlingham. Z mężem doczekali się trzech córek: Elżbiety, Aleny i Anny.

Herb sir Simona de Felbrigg, George Frederick Beltz, Memorials of the Order of the Garter from Its Foundation to the Present Time, Londyn 1841, licencja PD, Wikimedia Commons

W 1394 roku w tragicznych okolicznościach młodo zmarła królowa Anna. Pięć lat później Ryszard II został zmuszony do abdykacji i zamordowany. Dla męża Małgorzaty oznaczało to utratę korzystnej pozycji na dworze królewskim. Pozostał on jednak wierny pamięci króla Ryszarda. Małgorzata zmarła 27 czerwca 1416 roku. Dzienną datę jej śmierci znamy dzięki inskrypcji na płycie nagrobnej ufundowanej przez sir Simona w kościele św. Małgorzaty w Felbrigg. Mąż miał spocząć wraz z nią, również został przedstawiony na płycie, ale ożenił się powtórnie i pochowano go u boku drugiej żony w Norwich.

Sir Simon de Felbrigg i Małgorzata cieszyńska, płyta nagrobna w kościele św. Małgorzaty w Felbrigg, zdjęcie dzięki uprzejmości Anis Springate

Nagrobek sir Simona i lady Margaret to jeden z najcenniejszych tego typu zachowanych w Anglii. Bogaty w symbolikę związaną z Ryszardem II jest wzruszającym świadectwem wierności i lojalności sir Simona. Co ciekawe, ukazano na nim złączone herby małżonków, czego odpowiednik znajdujemy wyłącznie na nagrobkach królewskich. Cieszyński złoty orzeł spotyka się tutaj z czerwonym lwem Felbriggów oraz królewskim białym jeleniem, osobistym godłem Ryszarda II.

Katarzyna Ogrodnik-Fujcik

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

O Czarnej Księżniczce z Szamotuł. Jak pozostać niezależną i nie zwariować – perypetie matrymonialne Elżbiety z Ostrogskich

 

Król Lancelot. Ostatni książę kujawski Władysław Biały

Książę awanturnik na krańcach świata. Podróże i przygody księcia Ludwika II brzesko-legnickiego

Bolesław Wysoki powraca. Barwne życie najstarszego wnuka Bolesława Krzywoustego

Kochanka – żona – królowa. Barbara Radziwiłłówna w szponach miłości i polityki
Kodeks Matyldy. Utwór muzyczny przyczyną wojny?