Łazienki rezydencją Romanowów

Portret Aleksandra i z Pałacem na Wyspie w Tle w Muzeum Łazienki Królewskie

Łazienki Królewskie w Warszawie kojarzą nam się głównie z królem Stanisławem Augustem. Niewielu zdaje sobie sprawę z faktu, że przez blisko wiek były nadwiślańską siedzibą rosyjskiej dynastii Romanowów, czego mało znaną pamiątką jest wyjątkowy portret ze zbiorów tamtejszego muzeum.

Na pierwszym planie stoi mężczyzna w ciemnym mundurze wojskowym, z generalskimi epoletami (naramienniki przy mundurze wojskowym) i czapką na głowie – jest nim cesarz rosyjski Aleksander I, a na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego (1815 r.) także król polski. W oddali widzimy natomiast fasadę pałacu Na Wyspie w Łazienkach Królewskich. Płótno, które znajduje się w zbiorach Muzeum Łazienek Królewskich, powstało w pracowni angielskiego malarza George’a Dawe’a, słynnego nadwornego portrecisty Aleksandra. Łazienkowski obraz, noszący datę 1826, został namalowany już po śmierci Aleksandra, a okoliczności jego powstania nie są znane. Stanowi on jednak wyjątkową pamiątkę po czasach, kiedy dawna rezydencja Stanisława Augusta służyła członkom rosyjskiej dynastii za warszawski dom.

George Dave, Aleksander I na tle Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich, 1826, Muzeum Łazienki Królewskie, źródło: katalog cyfrowy zbiorów

Pierwszym z rosyjskich imperatorów, którzy rezydowali w Łazienkach, był od 1817 roku właśnie Aleksander I. Zaniedbany po trzecim rozbiorze zespół pałacowo-parkowy wykupił on od spadkobierców Poniatowskiego, którzy z ulgą pozbyli się kosztownego dziedzictwa. Od tamtej pory wszyscy monarchowie rosyjscy, którzy tytułowali się też królami polskimi (mimo że w 1831 roku sejm powstańczy pozbawił ich praw do tronu polskiego) dziedziczyli tę posiadłość; zatrzymywali się w niej w czasie pobytu w Warszawie. Tutaj znajdowały się też mieszkania służby nadwornej, kamerdynerów, lokajów i innych (z pochodzenia głównie Polaków), którzy pozostawali w stałej gotowości na wypadek wizyty nie tylko samego monarchy, ale i jego krewnych. Przy pałacu Na Wyspie wybudowano małą cerkiew według projektu polskiego architekta Andrzeja Gołońskiego, z której na co dzień korzystali prawosławni dworzanie, jednak dzisiaj próżno szukać jej śladów. Zachowaną architektoniczną pamiątką z tego okresu jest natomiast Nowa Pomarańczarnia, wybudowana w 1861 roku z myślą o pomieszczeniu zbioru drzew pomarańczowych, świeżo zakupionych od Radziwiłłów z Nieborowa.

Nowa Pomarańczarnia w Łazienkach, widok współczesny,  fot. E.M. Wojciechowscy, licencja CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

To, że Łazienki były przez tak długi czas rezydencją cesarską, nie przeszkadzało, by służyły warszawianom jako park publiczny. Informując o „letnim pałacu monarszym”, czyli „zachwycających swą pięknością Łazienkach”, autor wydanego w 1827 roku przewodnika po Warszawie stawiał retoryczne pytanie: „komuż z mieszkańców stolicy to miejsce nie jest najmilszym do przechadzki, kto z przybyłych oglądając je po raz pierwszy, nie jest najżywiej przejęty i w słodkie zadumanie wprawiony czarownym tego ustronia powabem?”.

Marcin Zaleski, Widok pałacu w Łazienkach latem, 1836-1838, Muzeum Narodowe w Warszawie, licencja PD, źródło: Cyfrowe MNW

Przed powstaniem listopadowym częstym widokiem były w parku pochody wojska, które stacjonowało w kilku miejscach w jego okolicy. Tu znajdowała się również Szkoła Podchorążych Piechoty, z której dano znak do wybuchu powstania listopadowego – w sercu cesarsko-królewskiej rezydencji.

Mikołaj Getka-Kenig

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Tadeusz z Warszwy. Fikcyjny prawnuk Jana III Sobieskiego
Symfonia c-moll Charakterystyczna Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego
Warszawa woj. mazowieckie

 Osiem lwów, czterech ptaków pilnuje siedmiu łajdaków. Niechciany pomnik na Placu Saskim

Car Mikołaj królem Polski

Jak rzeźbiarz może złożyć hołd kompozytorowi? Losy pomnika Fryderyka Chopina w Łazienkach Królewskich w Warszawie

"Boleję na fortepianie, rozpaczam." Etiuda Rewolucyjna Fryderyka Chopina

Król na diecie. Co Paweł Tremo serwował gościom Stanisława Augusta? Obrazy G. van Deynuma z Muzeum Łazienki Królewskie

Kłopotliwa przesyłka? Serce Fryderyka Chopina.
DROGA DO NOWOCZESNOŚCI. POMNIK SZOSY BRZESKIEJ W WARSZAWIE I TERESPOLU

Przez lasy, bagna i jeziora… do Gdańska. Jak Ignacy Prądzyński budował Kanał Augustowski