Szalona szarża Polaków na obrazie Piotra Michałowskiego

Somosierra w Muzeum Narodowym w Krakowie

Piotr Michałowski (1800–1855), polski malarz romantyczny, wielokrotnie w swej twórczości podejmował tematy związane z legendą napoleońską, przedstawiał między innymi bitwę pod Somosierrą. najbardziej znaną realizację można oglądać w Krakowie.

W Muzeum Narodowym w Krakowie znajduje się jeden z najsłynniejszych obrazów wybitnego polskiego przedstawiciela romantyzmu – Piotra Michałowskiego. Chodzi o Somosierrę – przedstawienie bitwy, do której zresztą Michałowski powracał wielokrotnie. Kolejne wersje tego tematu w jego wykonaniu przechowywane są w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Piotr Michałowski, Somosierra, ok. 1844-1855, Muzeum Narodowe w Krakowie, licencja PD, źródło: Zbiory Cyfrowe MNK

Somosierra to przedstawienie polskiego sukcesu w ramach kampanii napoleońskich. W listopadzie 1808 roku w drodze na Madryt Napoleon został zatrzymany przy wąwozie na przełęczy o tej właśnie nazwie, który Hiszpanie skutecznie blokowali ostrzałem artyleryjskim. Wojskom francuskim nie udało się przebić przez tę blokadę (generał Louis Pierre Montbrun wprost stwierdził, że jest to niemożliwe). Wówczas Napoleon zwrócił się ku Polakom – trzeci szwadron szwoleżerów, prowadzony przez pułkownika Jana Leona Kozietulskiego, zdobył wąwóz i to podobno w błyskawicznej szarży. Droga na Madryt stała otworem.

Piotr Michałowski, Bitwa pod Somosierrą, ok. 1840-1844, Muzeum Narodowe w Warszawie, licencja PD, źródło: Cyfrowe MNW

Niestety, zwycięstwo to nie przełożyło się na konkretne korzyści dla Polaków – już kilka dni później w biuletynie armii bitwę przedstawiono jako wspólny szturm wojsk polskich i francuskich, a jako dowódca wymieniony został ten sam generał Montbrun, który wcześniej twierdził, że akcja nie może się udać. Niemniej jednak w polskiej świadomości sukces ten był jednym z elementów budujących romantyczną legendę napoleońską.

Piotr Michałowski, Szarża w wąwozie Somosierry, ok. 1833-1837, Muzeum Narodowe w Warszawie, licencja PD, źródło: Cyfrowe MNW

Piotr Michałowski malował kolejne wersje Somosierry w latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku – sporo po upływie epoki napoleońskiej, a także po upadku powstania listopadowego. Jest to romantyczne wspomnienie nadziei, która się nie spełniła; porównać je możemy do wizji z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Romantyczne malarstwo, którego przedstawicielem był Michałowski, to jednak nie tylko kwestia treści, ale także stylistyka, odmienna od form malarstwa klasycystycznego. Kompozycja jest dynamiczna, w dużej mierze ze względu na układ oparty na ukosie; gama barwna wąska, kolorystyka brudna, utrzymana w tonacjach brązów i czerwieni z wyraźnymi jasnymi akcentami. Wąwóz ukształtowany jest szerokimi płaskimi plamami, postacie namalowane są szkicowo, nieprecyzyjnie. Całość jest jednak bardzo ekspresyjna i malarska, artysta znakomicie oddał pęd szarżujących szwoleżerów.

Piotr Michałowski, Autoportret, ok. 1840, Muzeum Narodowe w Warszawie, licencja PD, źródło: Cyfrowe MNW

Michałowski nie jest szerzej znany na świecie, chociaż jego malarstwo reprezentuje naprawdę wysoką klasę artystyczną. Warto pamiętać, że polskie wojsko stać było wielokrotnie na spektakularne zwycięstwa; warto także wiedzieć, że polski romantyzm to nie tylko literatura, ale także znakomite przykłady w dziedzinie sztuk pięknych.

 

Magdalena Łanuszka

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

Suchar Napoleona. Zaskakujące skarby Izabeli Czartoryskiej z Domu Gotyckiego w Puławach

Napoleoński sojusznik. Szabla polska ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie

Galop koni, brzęk szabel, salwy armatnie. Symfonia Karola Kurpińskiego
POLSKA Z ŁASKI BOGA WOJNY. OBRAZ Marcella Bacciarellego NADANIE KONSTYTUCJI KSIĘSTWU WARSZAWSKIEMU PRZEZ NAPOLEONA w Muzeum NArodowym w Warszawie