Nagrobek Władysława Jagiełły
w katedrze wawelskiej

18 czerwca 1434 roku pod posadzką katedry na Wawelu złożono doczesne szczątki Władysława Jagiełły. Jak zapisał w żałobnym poemacie Grzegorz z Sanoka, dzień ten zamknął sędziwego króla w marmurowym grobowcu. Imponujący pomnik po dziś dzień jest jedną z zagadek wawelskiego kościoła, obiektem śmiałych teorii prowadzących aż do warsztatu sławnego Donatella!

Król sam wyznaczył miejsce swojego pochówku w pobliżu grobu świętego Stanisława. Grobowiec powstał być może jeszcze za życia monarchy. Pomnik nagrobny składa się z części sarkofagowej i baldachimu. Zarówno złożona z pięciu płyt masywna tumba, kolumny podtrzymujące baldachim, jak i zdobiona podstawa wykute są w czerwonym marmurze węgierskim.

Jędrzej Brydlak, Sarkofag Władysława Jagiełły, 1865, Biblioteka Narodowa, licencja PD, źródło: Polona

Materiał ten zarezerwowany był wyłącznie dla upamiętnienia osób najznaczniejszych. Przypominał porfir, kamień kojarzony z grobowcami cesarzy rzymskich. Pierwotny gotycki baldachim zastąpiono na polecenie Zygmunta Starego konstrukcją renesansową, wykonaną w lokalnym wapieniu przez znamienitych mistrzów – Berrecciego i Ciniego.

Pomnik Władysława Jagiełły w katedrze krakowskiej, fot. Ignacy Krieger, ok. 1880,  Biblioteka Narodowa, licencja PD, źródło: Polona

Boki sarkofagu ozdobione są płaskorzeźbami, wyobrażającymi opłakujących starego króla dostojników i duchownych. Skromne sylwetki żałobników dzierżą tarcze herbowe ziem Korony i Litwy. Na podstawie umieszczono niezwykle oryginalny motyw zwierząt myśliwskich - psów i sokołów. Na płycie głównej, pod osłoną baldachimu spoczywa sam Władysław II. Szczupły mężczyzna w sile wieku, w skromnym stroju, o twarzy spokojnej, surowej i szlachetnej, podtrzymuje symbole władzy: jabłko, berło oraz miecz. Przy poduszce przysiadły dwa lwy, pod stopami zwija się fantastyczny smok.

Aleksander Lesser, Figura króla Władysława Jagiełły z jego nagrobka w katedrze wawelskiej w Krakowie, ok. 1830-1884, Muzeum Narodowe w Warszawie, licencja PD, źródło: Cyfrowe MNW

„Grobowiec Jagiełły cechuje jakiś umiar, równowaga życia i śmierci”, twierdził Karol Estreicher. Wybitny badacz jako pierwszy zauważył, że zabytku z katedry wawelskiej nie możemy zaliczyć do dzieł stylu gotyckiego.

Marian Wawrzeniecki, Głowa Władysława Jagiełły z grobowca na Wawelu, 1911, Muzeum Narodowe w Warszawie, licencja PD, źródło: Cyfrowe MNW

Osobę nieznanego artysty wiązał ze środowiskiem włoskim. Realistyczne, subtelnie i bez nadmiernej dosłowności uchwycone gesty płaczków, doskonale odzwierciedlona królewska godność, charakter oblicza pogromcy potęgi Zakonu Krzyżackiego spod Grunwaldu, brak wybujałej ornamentyki w rysunku ozdób stroju i regaliów, a nawet sposób udrapowania płaszcza opadającego na ramię Władysława, znajdują odpowiedniki jedynie w kręgu rzeźby toskańskiej I poł. XV wieku. Tam, we Florencji, powstały w cieniu budowy wielkiej katedry Santa Maria del Fiore warsztaty skupiające najwybitniejszych artystów.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Nagrobek_W%C5%82adys%C5%82awa_II_Jagie%C5%82%C5%82y.jpg/768px-Nagrobek_W%C5%82adys%C5%82awa_II_Jagie%C5%82%C5%82y.jpg

Nagrobek Władysława Jagiełły w katedrze na Wawelu, fot. Poznaniak, licencja CC BY-SA 3.0 pl, Wikimedia Commons

Chyba nie przypadkiem lwy u wezgłowia władcy przypominają Marzocco, bestię u stóp florenckiego ratusza. Być może autor krakowskiego pomnika był uczniem samego Donatella. Jak zauważa Anna Boczkowska, dzieło anonimowego rzeźbiarza najbliższe jest właśnie wczesnym dziełom genialnego Florentczyka.

Ewa Olkuśnik

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Kraków woj. małopolskie
Kaplica na polu Grunwaldzkim. Upamiętnienie bitwy z 1410 roku
Cudowne ocalenie Zakonu? Obrona Malborka w 1410 roku
Grunwald woj. warmińsko-mazurskie
Charyzmatyczny Jan Kapistran na Stradomiu

Ach, cóż to był za ślub!

Czego się wstydził Bolesław Wstydliwy
Elżbieta Rakuszanka. Matka królów, kardynała i świętego