Duma Stettina

Rzeźba Sediny ze zbiorów Muzeum Narodowego Szczecinie

Na przełomie XIX i XX stulecia niezwykle modne były zminiaturyzowane repliki znanych dzieł rzeźbiarskich. Jedną z nich jest pomniejszona figura głównej postaci pomnika autorstwa Ludwika Manzla, zwanej Sediną, którą obecnie można obejrzeć w Muzeum Narodowym w Szczecinie.

 

W maju 1894 roku pruska komisja sztuki ogłosiła wynik konkursu na monumentalną fontannę dla Szczecina. Spośród nadesłanych projektów wybrano kompozycję figuralną pochodzącego z Pomorza, profesora berlińskiej Akademii Sztuki, znanego artysty i rzeźbiarza Ludwiga Manzla. Głównym elementem stworzonej przez niego konstrukcji jest postać młodej kobiety ubranej w długie, luźne szaty, która prawą dłonią wspiera się o kotwicę, lewą zaś podtrzymuje bom z żaglem opartym na jej lewym barku. Figura ustawiona jest na dziobie statku zacumowanego przy skalistym wyniesieniu, z którego kaskady wody spływają do kamiennego basenu. U stóp kobiety umieszczono postać Merkurego, boga handlu, kupców i mediacji, a także nimfy morskie. Kompozycja ta, wykonana z brązu, miała być alegorią Szczecina jako miasta handlu, żeglugi i przemysłu. Planowano ustawienie jej na zaprojektowanym przez Otto Rietha cokole z czerwonego piaskowca, poniżej którego miał znajdować się basen. Cały obiekt ― jako fontanna ― miał być umiejscowiony w północnym narożniku obecnego placu Tobruckiego (wówczas Marktplatz), u zbiegu ulic Dworcowej i Nowej.

Sedina, pomniejszony fragment rzeźby z fontanny, dzieła Ludwiga Manzla, brąz, 1896–1898, Muzeum Narodowe w Szczecinie, fot. G. Solecki

Projekt Manzla cieszył się ogromną popularnością, zanim jeszcze został zrealizowany. Odpowiadał on bowiem gustowi publiczności preferującej realistyczny nurt, charakterystyczny dla twórczości artysty, występujący między innymi w Pracy, będącej monumentalną rzeźbą dla domu towarowego Wertheima w Berlinie. Sama kompozycja była ponadto rozpowszechniana w grafikach, pocztówkach, a także reprodukowana w książkach i czasopismach. Dodatkowo w latach 1896−1898 berlińskie przedsiębiorstwo H. Gladenbeck u. Sohn wykonało jej zminiaturyzowaną replikę, którą można było oglądać na wystawach pokonkursowych w Szczecinie i w Berlinie. Sam artysta za model tego dzieła otrzymał złoty medal, a także honorową nagrodę miasta Berlina.

Fontanna składająca się z basenu i cokołu, autorstwa Otto Rietha oraz kompozycji figuralnej Ludwiga Manzla, I poł. XX w., fotografia, Muzeum Narodowe w Szczecinie

Odsłonięcie fontanny nastąpiło 23 września 1898 roku w obecności cesarza Wilhelma II i jego małżonki, władz miejskich ― z nadburmistrzem Hermannem Hakenem ― oraz tłumu mieszkańców Szczecina. Kompozycja figuralna została ufundowana przez Zarząd Pruskiego Funduszu Sztuki i Zarządu Miasta Szczecina w celu upamiętnienia otwarcia nowej drogi wodnej na Odrze i portu wolnocłowego. W istocie stanowiła ona odpowiedź ówczesnych mieszczańskich elit Szczecina na ideologiczną ekspansję cesarstwa przejawiającą się miedzy innymi powstaniem w mieście pomnika cesarza Wilhelma I, a także nieprzychylną politykę wobec szczecińskiego portu. Chociaż oficjalna nazwa całej kompozycji brzmiała Manzelbrunnen, czyli fontanna Manzla, to centralną postać kobiety nazwano imieniem Sedina, pochodzącym od germańskich plemion Sidinów. Jej nazwa szybko zaczęła funkcjonować w kulturalnym i gospodarczym życiu przedwojennego Szczecina, stając się jedną z najważniejszych jego wizytówek. Rzeźba zniknęła ze swojego miejsca w czasie II wojny światowej, najprawdopodobniej przetopiona na cele wojenne. Dziś po dawnym monumencie została tylko fontanna, na której szczycie umieszczono olbrzymią kotwicę, a także zminiaturyzowana rzeźba Sediny, znajdująca się wystawie „Szczecin, jakiego już nie ma”.

 

 Anna Lew-Machniak

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
SYMBOL „KRWAWIĄCEJ GRANICY”. KAMIEŃ WERSALSKI ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO w SZCZECINIE
SZCZECIŃSKI PIWOWAR. TABLICA REKLAMOWA BROWARU BOHRISCH BRAUEREI ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO W SZCZECINIE
SPLENDOR DAWNEGO SZCZECINA. KUBEŁEK DO CHŁODZENIA SZAMPANA ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO W SZCZECINIE
POLSKI SYMBOL. HISTORIA GODŁA Z KONSULATU RP W SZCZECINIE Z MUZEUM NARODOWEGO W SZCZECINIE
IKONA SZCZECINA. MOZAIKA Z ZAKŁADU ODZIEŻOWEGO „ODRA” W MUZEUM NARODOWym W SZCZECINIE
MAKSYMILIAN GOLISZ. POLSKI AGENT W BERLINIE
HELIODOR SZTARK. POLSKI KONSUL W NIEMIECKIM SZCZECINIE