Zaczarowani wojownicy oczekują na sygnał do walki

Śpiący Rycerze Władysława Skoczylasa w Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce

Władysław Skoczylas (1883–1934) urodził się w Wieliczce. Tamtejsze Muzeum Żup Krakowskich przechowuje wiele związanych z artystą dokumentów, a także jego liczne dzieła. Wśród nich znajduje się drzeworyt z przedstawieniem Śpiących Rycerzy.

 

Skoczylas studiował malarstwo w Wiedniu i Krakowie, później udał się do Paryża, aby uczyć się rzeźby. Ostatecznie jednak poświęcił się grafice – podobno również ze względu na chorobę skóry, która uniemożliwiała malowanie i rzeźbienie. Artysta szczególnie upodobał sobie pradawną technikę drzeworytniczą, stając się twórcą polskiej szkoły nowoczesnego drzeworytu.

Drzeworyt to technika druku wypukłego, w Europie powszechnie stosowana od XV w. Aby uzyskać odbitki, należy przygotować matrycę z drewnianego klocka: na gładką powierzchnię nanosi się rysunek, a następnie wycina fragmenty, które mają pozostać czyste. Pozostawione wystające fragmenty, pokryte farbą, odbijane są na papierze, tworząc zaplanowany obraz. Charakterystyczną cechą drzeworytów jest pewna toporność rysunku i wyraźna grubość linii: w drewnianej matrycy żłobi się mniej precyzyjnie niż na przykład w miedzianej płytce. Poza tym technika drzeworytu (w odróżnieniu od miedziorytu) polega na wyrzeźbieniu matrycy negatywowej, co prościej jest wykonać przy mniej skomplikowanych kompozycjach. Dlatego idealnie nadaje się do tworzenia dzieł nawiązujących do estetyki sztuki ludowej. Z drugiej jednak strony twórczość Skoczylasa to sztuka nowoczesna: płaskie i zgeometryzowane formy kształtowane mocną linią znakomicie wpisywały się w estetykę popularnego przed I wojną światową ekspresjonizmu.

Władysław Skoczylas, Śpiący rycerze, 1914, Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, licencja PD, Wikimedia Commons

Skoczylas najchętniej sięgał do tematyki podhalańskiej – wiele jego drzeworytów przedstawiało górali i zbójników. Początki XX w. to czas wielkiej mody na Tatry, a kultura ludowa generalnie postrzegana była pod koniec zaborów jako skarbnica polskich tradycji, zachowanych przez naród pomimo braku niepodległości. Stąd też w dwudziestoleciu międzywojennym część polskich artystów uważała, że to właśnie ludowe i podhalańskie motywy należy w odrodzonej Polsce wykorzystać do budowy nowoczesnej sztuki. W tym nurcie rozwinęło się na przykład Stowarzyszenie Artystów Polskich „Rytm”, do którego należał także Władysław Skoczylas.

Śpiący Rycerze łączą w sobie tradycje góralskie, jak i treści narodowe. Jest to motyw zakorzeniony w dawnych legendach, najczęściej wiązany z Giewontem, który sam bywa określany jako śpiący olbrzym. W najpopularniejszej wersji legendy chłopiec, poszukując skarbów, odkrywa ukrytą pod Giewontem grotę, w której znajduje śpiących rycerzy wraz z końmi – uzbrojonych, gotowych do walki. Jeden z nich obwieszcza, że nie nadszedł jeszcze czas przebudzenia drużyny. Śpiący od stuleci rycerze czekają bowiem na znak – gdy wybije odpowiednia godzina, zbudzą się i staną do walki o wolność.

Władysław Skoczylas wykonał Śpiących Rycerzy w roku 1914, a więc u progu wyczekiwanej przez Polaków Wielkiej Wojny. To właśnie był moment, gdy wreszcie zaistniała realna szansa odzyskania wolności, a więc w pewnym sensie ta chwila, w której powinien zabrzmieć sygnał budzący Śpiących Rycerzy. Po upadkach powstań jedyną szansą na odzyskanie przez Polskę niepodległości był bowiem większy konflikt w Europie, w którym zaborcy staną po różnych stronach barykady. Tak też się stało – w efekcie Polska odzyskała upragnioną niepodległość.

Magdalena Łanuszka

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Polska w odzyskanej koronie. Polonia Jacka Malczewskiego w Muzeum Narodowym w Kielcach
Piękno, w którym kryje się groza. My i wojna Edwarda Okunia w Muzeum Narodowym w Warszawie

Kolekcjoner sztuki uwieczniony przez najlepszych. Portrety Feliksa "Mangghi" Jasieńskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie

Niezrealizowany korowód duchów narodu. Projekt Pochodu na Wawel Wacława Szymanowskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie
Wizja, która została odrzucona. Projekty witraży do katedry na Wawelu autorstwa Stanisława Wyspiańskiego z Muzeum Narodowego w Krakowie
Polski sukces w Paryżu! "Pory roku" Zofii Stryjeńskiej ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
Kompozytor w Poznaniu wywołuje powstanie
Narodowy dyplomata. Roman Dmowski na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 r.
Ludu Polski! Polski chłopie i robotniku! Manifest Tymczasowego Rządu Republiki Polskiej z 1918 roku
Wymarsz pierwszej kadrowej