Kamienne lwy, Turcy i król

Pamiątki z wizyty Augusta III we Wschowie w 1737 roku w zbiorach Muzeum Ziemi Wschowskiej

Królowie bywali we Wschowie wielokrotnie. W 1365 roku miały tu miejsce zaślubiny króla Kazimierza Wielkiego z księżniczką Jadwigą Żagańską. Pierwsza wizyta Augusta III oraz wjazd egzotycznego poselstwa z dalekiej Turcji wzbudziły we wschowskim mieszczaństwie duże zainteresowanie. W zbiorach muzealnych i przestrzeni miasta pozostały pamiątki po tym wydarzeniu.

 

August III został wybrany na króla w 1733 roku. Koronacji dokonał 17 stycznia 1734 roku Jan Aleksander Lipski, biskup krakowski, dawny proboszcz wschowski. Monarcha pierwszą wizytę we Wschowie zaplanował na 4 lipca 1737 roku. Jego ojciec August II bywał w stolicy ziemi wschowskiej siedmiokrotnie. Król August III był znany z przepychu panującego na jego dworze. Przed pierwszą wizytą nowego władcy we Wschowie w mieście zjawił się dworski architekt z Drezna w celu przygotowania ratusza oraz kwatery króla.

Portret króla Augusta III, Muzeum Ziemi Wschowskiej, fot. B. Świtała

August przybył od Kargowej. Wzdłuż przejazdu uformowano szpaler przedstawicieli cechów wschowskich z powiewającymi chorągwiami. Orszak tworzyły saskie i polskie wojska, „które postępowały przed i za Monarchą” oraz przedstawiciele polskiej i saskiej szlachty. Średniowieczna Brama Polska została pięknie przyozdobiona. Tu oczekiwał na przybycie królewskiego orszaku odświętnie ubrany magistrat, który przekazał władcy klucze do bram miasta. Symbolicznemu gestowi towarzyszyły salwy wystrzałów. Gości dźwięcznie witała kapela muzyczna. Kwatera Augusta III oraz jego świty została przygotowana w domach w zachodniej pierzei rynku.

Friedrich Bernhard Werner, Panorama Wschowy, 1742, Muzeum Ziemi Wschowskiej

Trzy dni po uroczystym wjeździe do Wschowy, podczas obrad senatu do miasta przybyło tureckie poselstwo Wysokiej Porty z Mochardarem Mustafą Effendim na czele. Turcy rozbili obóz w ogrodach Frantza Teupitza, na przedmieściu w kierunku Przyczyny Górnej. Poseł mieszkał w dworku właściciela. August III udzielił poselstwu uroczystej audiencji w ratuszu. Władcy zostały przekazane gratulacje z powodu objęcia tronu polskiego. Mochardar Effendi „po audiencji odchodził obsypany wielkimi darami”.

Wjazd poselstwa tureckiego, Muzeum Ziemi Wschowskiej

10 lipca podpisano we Wschowie konkordat ze Stolicą Apostolską. Dokument ten regulował kwestie trzynastu opactw komendatoryjnych, czyli tych, w których to król Polski, zgodnie z prawem, mianował opatów. W imieniu Watykanu negocjował go nuncjusz apostolski w Polsce, arcybiskup Kamil Paulutius (Camillo Paolucci), a w imieniu króla Augusta III – Jan Tarło. Konkordat został ratyfikowany przez senat i króla, a papież Klemens XII zatwierdził go 13 września 1737 roku. Król wrócił do Drezna 14 lipca.

22 maja 1755 roku August III po raz wtóry przyjął poselstwo tureckie we Wschowie, po wstąpieniu na tron sułtana Osmana III, tym razem z Haggim Alim Agą na czele. Nie bez znaczenia dla królewskich wizyt i przystanków w podróżach było dogodne położenie stolicy ziemi wschowskiej – tuż przy granicy, na szlaku handlowym i komunikacyjnym. Stała się ona jedną z ważnych stacji pocztowych. W realiach unii polsko-saskiej czynniki te odgrywały istotną rolę.

Lwi Mostek, widok obecny, fot. M. Małkus

W zbiorach Muzeum Ziemi Wschowskiej znajdują się dwie kamienne rzeźby siedzących lwów (wysokość 76 centymetrów). Jedna z figur prawą łapą podtrzymuje tarczę z inskrypcją: „PER TE PAX CIP” („Dzięki Tobie pokój”) i herbem Wettinów, druga otrzymała tarczę ozdobioną inskrypcją i herbem miejskim Wschowy: „IN TE HON(OR)/17//[33]” („W Tobie cześć 1733”). Obydwie rzeźby powstały z okazji wizyty Augusta III we Wschowie i pierwotnie były częścią kompozycji architektonicznej zdobiącej Bramę Polską. Ich wymowa nawiązywała do kanonu programów ikonograficznych zapisanych w bramach triumfalnych budowanych z okazji intrad, czyli uroczystych wjazdów monarchy. Lwa z powodu czujności i siły od najdawniejszych czasów uważano za najdoskonalszego stróża. Na początku XX wieku jedną z rzeźb umieszczono na tak zwanym Lwim Mostku, tuż przy wejściu na miejską promenadę prowadzącą do parku zaplanowanego na dawnych założeniach fosy i wału. Obecnie oryginały wschowskich lwów znajdują się w zbiorach muzealnych, a parku miejskiego strzeże kopia powstała w latach dziewięćdziesiątych XX wieku.

Marta Małkus

 

 

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

"Wasze kości zazielenią się jak trawa". Staromiejski cmentarz ewangelicki we Wschowie

Świątynia jak forteca. Kościół Żłóbka Chrystusa – pierwszy wielkopolski Dom Boży dla luteranów

Tymczasowe zamienniki o wyjątkowej trwałości. Insygnia koronacyjne Augusta III Sasa i Marii Józefy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie

„Tam skarb Twój, gdzie serce Twoje…” Pamiątki pochówku Zofii z Ujejskich Radomickiej ze zbiorów Muzeum Ziemi Wschowskiej