"Miłość ci wszystko wybaczy"

piosenka, która stała się symbolem przedwojennej Polski

"Miłość ci wszystko wybaczy" to piosenka z filmu "Szpieg w masce", która stała się wizytówką legendarnej Ordonki i wkrótce po premierze filmu w 1933 roku rozpoczęła własne życie: nagrywana przez kolejnych artystów, rozpowszechniana w druku, śpiewana w klubach i teatrach. Towarzyszyła swoim twórcom w chwilach blasku, a potem w wojennej tułaczce.

 

W zbiorach Muzeum Warszawy można znaleźć pocztówkę z 1933 roku, wydaną przez krakowskie kino „Wanda”. Z awersu kartki spogląda na nas smutna kobieta w czarnym kapeluszu i czarnej sukni, nie do pomylenia z żadną inną twarzą. Na rewersie znajdziemy zaproszenie na film z odręcznym autografem aktorki: „Niniejszym zapraszam na swój pierwszy film dźwiękowy […] «Szpieg w masce» – Hanna Ordonówna”.

Pocztówka z wizerunkiem piosenkarki i aktorki Hanki Ordonówny,  awers, 1933, Muzeum Warszawy, źródło: cyfrowe zbiory muzeum

Gdy w 1933 roku Henryk Wars (Henryk Warszawski, 1902–1977) komponował muzykę do filmu Szpieg w masce, był już uznanym twórcą i autorem kilku szlagierów. Mając zarówno talent, jak i wykształcenie muzyczne dyrygował orkiestrą w teatrze rewiowym Morskie Oko i pisał utwory muzyczne dla teatru Qui Pro Quo. Potrafił tworzyć lekkie, a przy tym niebanalne melodie, łatwo dostosowywał się do mody, nie tracąc oryginalności. Komponował głównie muzykę filmową.

Pocztówka z wizerunkiem piosenkarki i aktorki Hanki Ordonówny, rewers, 1933, Muzeum Warszawy, źródło: cyfrowe zbiory muzeum

Hanka Ordonówna (właściwie Maria Anna Tyszkiewicz, z domu Pietruszyńska, 1902–1950) to pseudonim sceniczny, który artystka przyjęła, gdy już jako nastolatka zaczęła śpiewać w warszawskich teatrzykach. W kilka lat wypracowała sobie unikalny styl i zyskała renomę. Jej specyficzny głos i sposób śpiewania częściowo były rezultatem przebytych chorób płuc. Niskie rejestry miała donośne, zaś wysokie – ciche i piskliwe. Umiejętnie dobierając repertuar, Ordonka te słabości zamieniła w atuty i stała się czołową gwiazdą teatru rewiowego Qui Pro Quo. Elektryzowała wyrazistą mową ciała, nieoczekiwanymi załamaniami głosu poruszała serca słuchaczy.

Hanka Ordonówna – kadr z filmu Szpieg w masce, 1933, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Film Szpieg w masce w reżyserii Mieczysława Krawicza powstał w 1933 roku. Słowa piosenek napisał Julian Tuwim, współpracujący stale z Qui Pro Quo. Ordonka jest główną postacią filmu, grając artystkę kabaretową, która jako szpieg obcego państwa próbuje wykraść wynalazek polskiego naukowca. Uwodzi jego syna (w tej roli debiutujący Jerzy Pichelski) i przekazuje wynalazek swym mocodawcom. Po namiętnym pocałunku śpiewa na scenie piosenkę Miłość ci wszystko wybaczy – jakby prosząc o wybaczenie zdrady. Jednak mimo woli zakochuje się w młodzieńcu i chcąc odwrócić skutki swego działania, usiłuje odzyskać wynalazek. Po dramatycznym pościgu zostaje śmiertelnie ranna w strzelaninie. Wyznaje ukochanemu, że chciała wyrwać się z bagna uzależnień i rzucić życie szpiega – i umiera. Melodia Miłość ci wszystko wybaczy towarzyszy tej finałowej scenie i pozostawia łzy w oczach widzów.

Piosenka Miłość Ci wszystko wybaczy z filmu Szpieg w masce, źródło: YouTube

Film gromadził rekordową publiczność, głównie dzięki kreacji Ordonki i muzyce Warsa. Płyta wytwórni Syrena Records z piosenkami z filmu Szpieg w masce osiągnęła nakład kilkudziesięciu tysięcy egzemplarzy. Kariery Hanki Ordonówny i Henryka Warsa nabrały nowego impetu. Wars stał się najbardziej wziętym twórcą szlagierów filmowych. Ordonka królowała na scenach muzycznych, gdzie czuła się w swoim żywiole. Przebój z filmu Szpieg w masce śpiewała w teatrze Małe Qui Pro Quo stale aż do 1939 roku. Piosenka pod wieloma względami przypomina arię operową. Ma budowę ABA, z wolnymi częściami skrajnymi (A) i nieco żywszą środkową (B). Rytm wciąż się łamie, nie tracąc charakteru powolnego walca. Pozwala to aktorce zarówno panować nad intonacją, jak i zachować taneczną płynność ruchów. Walorem tekstu Tuwima jest nagromadzenie słów mocno nacechowanych emocjonalnie, co znów zbliża utwór do arii operowych, w których eksponuje się przede wszystkim uczucia i kreację solisty.

Wykonawca Chór Warsa (1933) – nagranie płytowe, źródło: YouTube

Przyszedł rok 1939 i już w pierwszych miesiącach wojny zarówno Wars, jak i Ordonka trafili do niewoli niemieckiej – on po walce w kampanii wrześniowej, ona za akcje przeciwko propagandzie hitlerowskiej w kinach. Obydwojgu udało się zbiec, dostać do Wilna i na krótko podjąć działalność artystyczną. Wkrótce Ordonkę aresztowało NKWD i osadziło w łagrze w Uzbekistanie.

Kadr z filmu Szpieg w masce, 1933, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Wars miał więcej szczęścia: stworzył big-band, który koncertował przez jakiś czas w miastach ZSRR. W 1943 roku Wars wraz z zespołem wstąpił do armii generała Władysława Andersa, z którą zawędrował przez Iran, Palestynę i Egipt do Włoch. Po demobilizacji wyjechał do USA i zamieszkał w Hollywood. Skomponował muzykę do kilkudziesięciu filmów i piosenek, tworzył też kwartety smyczkowe i utwory symfoniczne. Ordonówna zaś po zwolnieniu z łagru znalazła się w polskim ośrodku pod Uralem. Tworzyła wśród uchodźców polskich teatr muzyczny, poświęciła się też opiece nad sierotami wojennymi, z którymi ewakuowana z miejsca na miejsce przemierzyła Bliski Wschód. Po wojnie, wyniszczona gruźlicą, pod opieką męża osiadła w Bejrucie, gdzie zmarła w 1950 roku.

Hanka Ordonówna, Miłość ci wszystko wybaczy, nagranie płytowe, źródło: YouTube

Piosenka Miłość ci wszystko wybaczy po 1945 roku żyła w sercach Polaków tęskniących za przedwojenną Polską i stała się symbolem dawnej Warszawy, pełnej małych kin, ekskluzywnych dancingów i teatrów rewiowych. Pojawiała się na koncertach dawnych gwiazd, w latach pięćdziesiątych nagrała ją Marta Mirska. W 1982 roku powstał film pod tytułem Miłość ci wszystko wybaczy, oparty na losach Ordonki, w którym piosenki śpiewała Hanna Banaszak. Po 1989 roku przeboje Henryka Warsa na stałe zagościły na scenach i płytach nowych wykonawców.

Karolina Szurek

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

OPERA W KINIE? Film "Halka" Konstantego Meglickiego ze zbiorów Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego

SKANDAL SPRZED LAT NA SREBRNYM EKRANIE. Film „Ludzie bez jutra” Aleksandra Hertza ze zbiorów Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego

Operetka na srebrnym ekranie. Film "10% dla mnie" Juliusza Gardana

Dźwiękowe kino nieme. Film "Niebezpieczny romans" w reżyserii Michała Waszyńskiego