Narodziny melodii, którą śpiewa Warszawa.

"Sen o Warszawie" – piosenka Czesława Niemena z tekstem Marka Gaszyńskiego

"Sen o Warszawie" – tekst Marka Gaszyńskiego, zaśpiewany przez Czesława Niemena, to niezwykła piosenka, której popularność i znaczenie przekroczyły wszystko, o czym jej autorzy mogli myśleć, pisząc ją w 1965 roku. Kim byli jej twórcy? Komu zawdzięczamy słowa i brzmienia, które porywają serca? Historia jest bardziej skomplikowana, niż by się mogło wydawać.

 

Czesław Niemen (właściwie Niemen-Wydrzycki, 1939–2004) skomponował melodię Snu o Warszawie, a swoim genialnym wykonaniem nadał piosence rangę przeboju. Niemen należy do najbardziej oryginalnych artystów polskiej sceny rozrywkowej XX wieku. Korzeni jego niezwykłego stylu można poszukiwać w przeróżnych nurtach. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził na Białorusi, chłonąc tamtejsze pieśni i romanse, ucząc się u rosyjskich nauczycieli gry na fortepianie. Gdy jego rodzina przeniosła się do Polski (w ramach repatriacji), zafascynował się wczesnym polskim rockiem, brytyjskim rock and rollem, hiszpańską i francuską piosenką, muzyką awangardową oraz jazzem. Występował w studenckich klubach, grał na gitarze, śpiewał, z powodzeniem startował w konkursach dla młodych talentów. Został liderem zespołu Niebiesko-Czarni, który zdobywał popularność w całej Polsce. Towarzyszył występom Marlene Dietrich w Sali Kongresowej, a w 1963 roku po raz pierwszy wystąpił w słynnej francuskiej sali l’Olympia, gdzie śpiewały takie gwiazdy, jak Jacques Brel, Édith Piaf czy Ives Montand.

Czesław Niemen-Wydrzycki, Opole 1975, Archiwum Grażyny Rutowskiej, sygnatura 40-9-144-9, Narodowe Archiwum Cyfrowe, licencja CC BY-SA 4.0, źródło: Wikimedia Commons

W 1965 roku na festiwalu w Rennes we Francji, jak to później sam wspominał, „znalazł się wśród laureatów, dość wysoko jak na tamte czasy, jako autor, artysta, wykonawca”. Rezultatami tego sukcesu były kontrakt z francuską wytwórnią AZ oraz płyta A Varsovie zawierająca cztery piosenki śpiewane po francusku przez Czesława Niemena z jego własną muzyką.

Warszawa w latach sześćdziesiątych XX wieku, licencja PD, źródło: Wikimedia Commons

Na tej płycie po raz pierwszy utrwalono dźwięki Snu o Warszawie. Pierwowzorem była piosenka Chciałbym cofnąć czas, którą – jako jedną z propozycji na płytę – Niemen zaśpiewał dyrektorowi wytwórni. Ten, zachwycony melodią, za parę dni dostarczył piosenkarzowi francuski tekst napisany do niej przez Pierre’a Delanoë, inspirowany klimatem piosenki. Niemen jednak nie zgodził się na podmianę tekstu i w pół dnia, w hotelowym pokoju, ułożył nową melodię. Ta wersja utworu, pod tytułem Varsovie, trafiła do opracowania orkiestrowego. Na podstawie melodii i harmonizacji, ułożonych przez Niemena, orkiestra Michela Colombier nagrała podkład. Był to zespół towarzyszący gwiazdom ówczesnej piosenki, zaś sam Michel Colombier stał się z czasem cenionym kompozytorem awangardowej muzyki filmowej. Brzmienia, podobne jak w aranżacji Snu o Warszawie, odnajdziemy więc bez trudu w nagraniach Brela czy Charles’a Aznavoura z wczesnych lat sześćdziesiątych. Są tam zarówno smyczki i flety, jak i organy Hammonda oraz zestaw perkusyjny czy chórki. To ten podkład słyszymy w najbardziej rozpowszechnionej wersji przeboju.

Sen o Warszawie – Czesław Niemen, Opole 1967, źródło: Youtube

Gdy francuski tekst był gotowy, zaś podkład w przygotowaniu, Niemen pomyślał o stworzeniu polskiego przekładu. Taśmę z wersją gitarową wysłał z Paryża do Marka Gaszyńskiego, początkującego tekściarza, mającego już na koncie kilka przebojów. W ciągu paru tygodni, w czasie rozmowy przez telefon, Gaszyński przedyktował do Paryża polski tekst – tym razem inspirowany nastrojem francuskiego tekstu. Niemen uzyskał od wytwórni prawa do wykorzystywania podkładów stworzonych przez Colombier i Sen o Warszawie został nagrany z polskimi słowami, a następnie włączony przez wytwórnię Polskie Nagrania do minialbumu wydanego w 1966 roku.

Zapowiedź filmu Sen o Warszawie Krzysztofa Magowskiego, źródło: Youtube

W ten sposób, dzięki współpracy dwóch muzyków i dwóch tekściarzy, a przede wszystkim wizji i kreacji Czesława Niemena, gdzieś pomiędzy Paryżem a Warszawą powstał jeden z przebojów będących „wizytówką” artysty. Choć piosenka od razu podbiła serca słuchaczy, jej największa popularność nadeszła w latach dziewięćdziesiątych XX i na początku XXI wieku. W 1995 roku Niemen wydał płytę z kolekcją piosenek poddanych remasteringowi. Tytułową piosenką albumu stał się Sen o Warszawie. Nowe pokolenie odbiorców zachwyciło się utworem. W 2004 roku, wkrótce po śmierci artysty, po raz pierwszy zabrzmiała ona na stadionie Legii Warszawa, śpiewana przez kibiców, którzy obrali ją za hymn swój i swojego klubu.

Od 2004 roku w czasie każdego meczu stołecznej drużyny piłkarskiej ponad 20 tysięcy osób śpiewa Sen o Warszawie, źródło: Youtube

Od śmierci artysty Sen o Warszawie regularnie jest wykonywany przez piosenkarzy w ramach koncertów poświęconych Niemenowi, a nowe aranżacje (również wersji francuskiej) nagrywane przez dziesiątki muzyków. Kilkadziesiąt razy słuchacze rozgłośni radiowych wybrali tę piosenkę hitem wszechczasów. W czasie każdego meczu stołecznej drużyny piłkarskiej ponad 20 tysięcy osób śpiewa Sen o Warszawie.

Karolina Szurek

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Warszawa woj. mazowieckie
Warszawa woj. mazowieckie
Warszawa woj. mazowieckie
Warszawa woj. mazowieckie
Warszawa woj. mazowieckie
Krzycząca cisza. Fotografie zburzonej Warszawy Leonarda Sempolińskiego w Muzeum Sztuki w Łodzi
CICHOCIEMNY ODBUDOWUJE WARSZAWĘ. Dzieje Stanisława Jankowskiego „Agatona”