Ignacy Feliks Dobrzyński to jeden z najważniejszych polskich kompozytorów epoki Chopina. Jednak przez wiele lat jego twórczość był praktycznie zapomniana. Obecnie wraca na estrady, a jednym z najczęściej grywanych dzieł kompozytora jest II Symfonia c-moll „Charakterystyczna”.

Ignacy Feliks Dobrzyński napisał II Symfonię c-moll w 1831 roku. Kompozytor opatrzył ją tytułem Symfonia charakterystyczna w duchu muzyki polskiej. Autor zaznaczył w ten sposób ideę narodową zawartą w dziele – powstała ona w czasie, kiedy nie wybrzmiały jeszcze echa powstania listopadowego. Niestety przez bardzo rozbudowaną obsadę (Symfonia c-moll to utwór z symfoniczny z najbardziej rozbudowaną orkiestrą polskiego kompozytora w całej I połowie XIX wieku) rzadko można było ją usłyszeć na ziemiach polskich. W tamtym czasie właściwie nie istniały stałe orkiestry i w związku z tym możliwości wykonywania utworów symfonicznych były bardzo ograniczone. Dobrzyński zgłosił jednak swoje dzieło na konkurs na najlepszą symfonię, organizowany przez Gesellschaft der Musikfreunde w Wiedniu. Nie wygrał, ale uzyskanie drugiego miejsca pomogło mu zdobyć rozgłos (m.in. Felix Mendelssohn dyrygował wykonaniem utworu w 1839 r. w Lipsku).

Maksymilian Fajans, Ignacy Feliks Dobrzyński, licencja PD, Wikimedia Commons

Symfonia jest czteroczęściowa. Jak pisze prof. Irena Poniatowska, „wszystkie części symfonii nasycone były polskością”. Już same podtytuły poszczególnych części – Alla Cracovienna, Alla Masovienna – wskazują na inspirację Dobrzyńskiego. Właściwie wszystkie tematy oparte są na rytmice polskich tańców, a także charakterystycznych dla nich zwrotach melodycznych.

Ignacy Feliks Dobrzyński, II Symfonia c-moll „Charakterystyczna”, źródło: Youtube

Ponadto Dobrzyński wykorzystuje w swojej Symfonii melodie popularne na ziemiach polskich w tamtym okresie. Część III oparta jest na Polonezie Kościuszki, a IV na znanym krakowiaku Albośmy to jacy, tacy. Symfonia c-moll „Charakterystyczna” to kompozycja, która pokazuje też to, jak świetnym kompozytorem był Ignacy Feliks Dobrzyński. Kompozytor w sposób mistrzowski przenosi w niej tematy zaczerpnięte z polskiej muzyki ludowej na grunt europejskiej muzyki artystycznej.

Korneli Szlegel, Polonez pod gołym niebem, za: Władysław Łoziński (1843-1914), Życie polskie w  dawnych wiekach, 1907, wyd. piąte, Warszawa 1934,  licecja PD, Wikimedia Commons

II Symfonia c-moll „Charakterystyczna” to pierwsza w muzyce europejskiej symfonia w całości oparta na tematyce narodowej (najbardziej znaną symfonią o tym charakterze jest Symfonia c-moll duńskiego kompozytora Nielsa Gade’go). Kompozytor wykorzystał w niej polską muzykę ludową taki sposób, że słuchając tego dzieła (a szczególnie Finału) publiczność miała ochotę wstać i tańczyć, co potwierdzają recenzje z tamtego okresu. Czy dziś, prawie 200 lat po premierze tego dzieła, nadal słyszymy w niej ducha polskiej muzyki? Ciekawe, jakimi tematami posłużyłby się, gdyby przyszło mu komponować Symfonię Charakterystyczną w XXI wieku?

Paulina Pieńkowska