Jadwiga Andegaweńska to jedna z najciekawszych postaci historycznych. W roku 1384 została koronowana na króla Polski. Dzięki jej małżeństwu z Władysławem Jagiełłą zawarto unię polsko – litewską. O tym, jak do tego doszło, traktuje opera Karola Kurpińskiego – Jadwiga Królowa Polska.
Jadwiga Królowa Polska to opera Karola Kurpińskiego napisana w 1814 r. do słów Juliana Ursyna Niemcewicza. Opera przedstawia historię Jadwigi Andegaweńskiej – postawionej przez los przed wyborem pomiędzy szczęściem osobistym a szczęściem narodu. W operze występuje 5 głównych postaci – Jadwiga, troje kandydatów do jej ręki – arcyksiążę Wilhelm, wielki książę Litewski Jagiełło i książę Ziemowit oraz wielki mistrz Krzyżacki – Konrad. Jadwiga kocha z wzajemnością Wilhelma i chce go poślubić. Wie, że pozostali kandydaci pragną jej ręki tylko ze względów politycznych. W pewnym momencie jeden z polskich możnowładców sugeruje jednak królowej, że dzięki jej poświęceniu pogańska Litwa zostanie schrystianizowana. Na taki argument Jadwiga nie jest obojętna i podejmuje decyzję o zamążpójściu, komentując ją słowami: „niech serca skłonności ustąpią powinności”. Decyzja Jadwigi nie przypada do gustu wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu, który w końcu ginie w pojedynku z Jagiełłą. W finałowej scenie Jadwiga koronuje Jagiełłę na króla Polski.
druk Teatru Wielkiego: Pani Dmuszewska w roli Jadwigi: w Jadwidze operze Niemcewicza z muzyką Kurpińskiego, po 1814, źródło: Polona
Kurpiński muzyką podkreśla cechy charakteru bohaterów oraz emocje nimi rządzące. I tak na przykład, by pokazać subtelność Jadwigi, Kurpiński stosuje delikatną instrumentację w partiach przez nią śpiewanych, np. w pierwszym recytatywie towarzyszy jej tylko duet skrzypiec i altówki.
Karol Kurpiński, uwertura do opery w 3 aktach Jadwiga, królowa polska, źródło: Youtube
W kulminacyjnym punkcie dzieła – kiedy Jadwiga podejmuje decyzję o zamążpójściu – Kurpiński podkreśla jej stan emocjonalny i rozdarcie poprzez krótkie i gwałtownie słowa bohaterki: „Cóż mam czynić? Co pocznę?”, które recytowane są pomiędzy sugestywnymi wystąpieniami orkiestry, starającej się zilustrować treść słów za pomocą środków muzycznych – poprzez częste zmiany dynamiki czy nagłe zastosowanie pauz.
Aleksander Ludwik Molinari, Portret Karola Kurpińskiego, 1825, Muzeum Narodowe w Warszawie, cyfrowe MNW
Opera powstała w czasach Kongresu Wiedeńskiego, zwołanego w celu dokonania zmian terytorialnych i wypracowania nowych zasad ładu kontynentalnego. Polacy wiązali spore nadzieje z obradami, licząc że Kongres powoła do życia Królestwo Polskie, poszerzone o ziemie Litewskie. Wybór tematu był zatem oczywisty – opowieść o losach królowej, która doprowadziła do połącznia w 1385 roku Korony Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim. Aluzje do ówczesnej sytuacji politycznej zostały przez Polaków trafnie odczytane.
Paulina Pieńkowska
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
