opERA KU POKRZEPIENIU SERC

sTRASZNY dWÓR sTANISŁAWA mONIUSZKI

Straszny dwór Stanisława Moniuszki to jedna z najbardziej znanych polskich oper. Opera ta jest syntezą staropolskiej kultury – jej tradycji, obrzędów, obyczajów, stroju i tańców.

Stanisław Moniuszko zaczął komponować Straszny dwór do libretta Jana Chęcińskiego w 1861 roku. Pracę ukończył dopiero po upadku Powstania Styczniowego. Klęska powstańców była dla niego ciężkim przeżyciem. Moniuszko uznał, że umęczonemu narodowi potrzebna jest opera „ku pokrzepieniu serc”, która podniesie na duchu i przyniesie nadzieję. Tak powstał Straszny dwór.

Stanisław Moniuszko, Straszny Dwór, Opera i Filharmonia Podlaska, 2012, źródło: Youtube

Moniuszko umieścił akcję swojej opery w polskim dworku szlacheckim drugiej połowy XVII wieku, w czasach sarmackich. Opera opowiada historię dwóch braci – Zbigniewa i Stefana, którzy wracają z wojny. Przekonani, że ich najważniejszym celem jest obrona ojczyzny składają śluby, że nigdy nie wstąpią w związek małżeński, gdyż „kwilenie dzieci czy lament żon” mogłyby odciągnąć ich od ponownego pójścia na  pole walki. Oczywiście na swojej drodze spotykają dwie siostry, zakochują się i po wielu perypetiach biorą z nimi ślub.

Dwór w Kalinowej, pierwowzór „Strasznego dworu” Stanisława Moniuszki, fot. Julo, licencja PD, Wikimedia Commons

Muzyka w operze Moniuszki pełna jest nawiązań do polskiego folkloru, czego najlepszym przykładem jest finałowy, ognisty mazur. W warstwie słownej pełno tu odniesień do tradycji sarmackiej – jak w arii Miecznika, który śpiewa o tym, jakimi cechami powinien charakteryzować się prawdziwy Polak: „Musi dzielnym człekiem być, Mieć w miłości kraj ojczysty, Być odważnym jako lew, Dla swej ziemi macierzystej, Na skinienie oddać krew”. Te słowa w czasach, kiedy Polska była pod zaborami miały szczególne znaczenie. Straszny dwór został wystawiony po raz pierwszy w Teatrze Wielkim w Warszawie 28 września 1865 r. Po trzecim przedstawieniu został zdjęty z afisza przez carską cenzurę. Ówczesne władze uznały wątki narodowe za zbyt niebezpieczne.

Korneli Szlegel, Polonez pod gołym niebem, XIX wiek, reprodukcja w dziele Władysława Łozińskiego Życie polskie w dawnych wiekach, Warszawa 1937, Biblioteka Narodowa, licencja PD, źródło: Polona

Straszny dwór to jedna z najchętniej wystawianych oper w Polsce, w swoim repertuarze mają ją prawie wszystkie teatry operowe. W 1970 roku powstała jej angielska wersja – The Haunted Manor, a w 2015 roku Teatr Wielki – Opera Narodowa jej wystawieniem postanowiła uczcić 150-lecie swojego istnienia. Straszny dwór to również pierwsza polska opera, która była transmitowana w internecie za pośrednictwem specjalnej platformy streamingowej.


Paulina Pieńkowska

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
GENIALNY MINISTER SKARBU. Książę Fraciszek Ksawery Drucki-Lubecki
Warszawska ulica żąda wolności

Dziewiętnastowieczna playlista z polskimi piosenkami. "Śpiewnik domowy" Stanisława Moniuszki

Leopold Otto. polski patriota luterański