Święty Jerzy z Lubiechowej

Średniowieczne malowidła ścienne Gór i Pogórza Kaczawskiego

Góry i Pogórze Kaczawskie to nie tylko wygasłe wulkany, ale także bezcenne pamiątki średniowiecza. Tamtejsze zamki i kościoły kryją w sobie prawdziwe perły malarstwa romańskiego i gotyckiego. Kościół pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła w Lubiechowej jest tego najlepszym przykładem. Od siedmiuset lat na północnej ścianie prezbiterium swą walkę ze smokiem toczy w nim święty Jerzy.

 

Za swego patrona uznają go takie kraje, jak Anglia, Gruzja, Litwa czy Portugalia. Pod jego wezwaniem powstało wiele bractw rycerskich i zgromadzeń zakonnych, pod opiekę oddali się rycerze, żołnierze i kawalerzyści. Święty Jerzy, bo o nim mowa, żył prawdopodobnie na przełomie III i IV wieku i służył w armii rzymskiej. Jednak jako wyznawca chrześcijaństwa poniósł śmierć męczeńską. Późniejsza tradycja romansów rycerskich uczyniła zeń pogromcę smoka i wybawiciela księżniczki, która miała zostać rzucona smokowi na pożarcie. Od niechybnej śmierci uchronił ją Jerzy, który, w przeciwieństwie do naszego rodzimego szewczyka Dratewki, zdecydował się na otwartą walkę. Zamiast owcy użył tradycyjnej broni. Według jednych przekazów była nią kopia, według innych – lanca. Smok został zgładzony, księżniczka ocalona, a sama historia stała się jednym z ulubionych motywów sztuki średniowiecznej. W malarstwie europejskim, jak również w naszej rodzimej sztuce tego okresu odnajdujemy wspaniałe tego przykłady. Na Dolnym Śląsku na szczególną uwagę zasługuje święty Jerzy z kościoła pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła w Lubiechowej.

Kościół pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła w Lubiechowej, zdjęcie dzięki uprzejmości Jolanty Szczepańskiej, Medievalis – Wrocław i Dolny Śląsk w średniowieczu

Lubiechowa to niewielka wieś położona na pograniczu Gór i Pogórza Kaczawskiego, w gminie Świerzawa. Pierwsze pisemne wzmianki o osadzie pochodzą z roku 1305, ale jej początki sięgają już połowy XIII wieku. Wskazują na to cechy architektoniczne miejscowego kościoła. Jego nawa została wzniesiona właśnie w tym czasie i co istotne, pierwotnie prawdopodobnie miał on charakter obronny. Prezbiterium powstało pod koniec XIII lub na początku XIV wieku. To właśnie w nim w 1968 roku natrafiono na ślady malowideł. Większość z nich jest datowana na wiek XV. Wyjątek stanowią dwie sceny na ścianie północnej, namalowane w XIV wieku. Przedstawiają one Pokłon Trzech Króli i Walkę świętego Jerzego ze smokiem – tematy cieszące się niebywałą popularnością w śląskiej sztuce gotyckiej.

Święty Jerzy walczący z smokiem, kościół pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła w Lubiechowej, zdjęcie dzięki uprzejmości Jolanty Szczepańskiej, Medievalis – Wrocław i Dolny Śląsk w średniowieczu

Scena walki świętego Jerzego ze smokiem odznacza się błękitnym tłem, lepiej przygotowanym podłożem oraz większym kunsztem wykonania niż późniejsze partie malowideł. Święty Jerzy został ukazany jako zgrabny rycerzyk mierzący kopią w otwartą paszczę smoka. Na dalszym planie można dostrzec księżniczkę oraz zarysy tego, co niegdyś musiało być zamkiem. Według legendy z zamkowych murów walce powinni przyglądać się król i królowa, rodzice nieszczęsnej dziewczyny. Niestety w Lubiechowej ich przedstawienia nie zachowały się. Walka świętego Jerzego i jego zwycięstwo nad smokiem symbolizują triumf dobra nad złem – sam Jerzy ma reprezentować Chrystusa, smok zaś Szatana.

Sklepienie prezbiterium z symbolami czterech ewangelistów, kościół pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła w Lubiechowej, zdjęcie dzięki uprzejmości Jolanty Szczepańskiej, Medievalis – Wrocław i Dolny Śląsk w średniowieczu

Obok świętego Jerzego w prezbiterium uwagę przyciąga ogromnych rozmiarów wizerunek świętego Krzysztofa w nawie. Najprawdopodobniej oba przedstawienia powstały w tym samym czasie, czyli w XIV wieku. Do ich wykonania użyto identycznych barwników. Krzysztof z Lubiechowej jest bardzo podobny zarówno do Krzysztofa z wieży mieszkalnej w Siedlęcinie, jak i do tego z kościoła pod wezwaniem Świętych Jana Chrzciciela i Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie. Wszyscy trzej zostali ukazani jako młodzieńcy, co jest rzadkością w przypadku przedstawień tego świętego. Zdaniem wybitnego historyka sztuki Jacka Witkowskiego wizerunki w wieży i w obu kościołach mogły stanowić dzieło jednego artysty, którego wpływy odnajdujemy w całej okolicy. Zwłaszcza że wspomniane majątki należały do rycerzy i dworzan budowniczego siedlęcińskiej wieży, księcia jaworskiego Henryka I.

Fragment wizerunku świętego Krzysztofa z Dzieciątkiem w nawie, kościół pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła w Lubiechowej, zdjęcie dzięki uprzejmości Jolanty Szczepańskiej, Medievalis – Wrocław i Dolny Śląsk w średniowieczu

Kościół w Lubiechowej, obok dziewięciu innych zabytków, leży na projektowanym Kaczawskim Szlaku Średniowiecznych Malowideł Ściennych. I chociaż szlak nie został jeszcze oficjalnie utworzony, świętego Jerzego i smoka można odwiedzić w każdej chwili.

Katarzyna Ogrodnik-Fujcik

 

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Architektura Romańska cechy stylu
Prawosławni goście w gotyckiej kaplicy. Freski z kaplicy Trójcy Świętej w Muzeum Narodowym w Lublinie
Piastowska duma Śląska. Zamek Lenno we Wleniu

Panowie z Górki w grodzie nad Samą. Tablica fundacyjna Łukasza II Górki z Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach

Smok zionie ogniem pod Wawelem. Posąg autorstwa Bronisława Chromego z 1972 r.
Solny zamek czyli Zamek Żupny w Wieliczce

Piastowski heros zrywa kajdany. Obraz Romana Kramsztyka "Legenda o koronie" z Muzeum Narodowego w Warszawie

 

Architektura gotycka cechy stylu

Wyhaftowana legenda świętego Stanisława. Ornat fundacji Piotra Kmity w Muzeum Katedralnym na Wawelu