Panowie z Górki w grodzie nad Samą

Tablica fundacyjna Łukasza II Górki z Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach

Wykonana z piaskowca tablica przedstawia postacie w zbrojach trzymające tarcze herbowe. Pochodzący z 1518 roku zabytek można podziwiać w Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach. Eksponat stanowi świadectwo połączenia dwóch możnych rodów: Szamotulskich oraz Górków. Jednocześnie tablica upamiętnia ważny etap w historii szamotulskiego zamku, a pośrednio także początek nowego rozdziału w dziejach położonego nad rzeką Samą miasta.

 

W XVI stuleciu północną częścią Szamotuł władali Górkowie. Ten znany z kart historii ród, wywodzący się z wielkopolskiej miejscowości Górka (Miejska Górka), znajdował się wówczas u szczytu potęgi. Panami na Szamotułach stali się Górkowie w wyniku małżeństwa zawartego pomiędzy wywodzącym się z tegoż rodu Łukaszem II a Katarzyną Szamotulską, jedyną córką Andrzeja, wojewody poznańskiego. Nowy właściciel zarządził gruntowną przebudowę wzniesionego w XV wieku zamku, który uzyskał tym samym rangę wielkopańskiej siedziby. Zakończenie przebudowy upamiętnia tablica fundacyjna. Umieszczono na niej – obok herbów obojga małżonków: Łodzia, rodu Górków oraz Nałęcz, rodu Szamotulskich, łaciński napis. W tłumaczeniu brzmi on: „Łukasz Górka kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski”.

Tablica fundacyjna Łukasza II Górki z Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach, dzięki uprzejmości Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach

Łukasz II, będący w młodości protegowanym potężnego Uriela Górki, biskupa poznańskiego, dysponował ogromnym majątkiem i stał się człowiekiem niezwykle wpływowym. Sprawował wysokie urzędy (między innymi starosty generalnego Wielkopolski, później wojewody poznańskiego), a po śmierci żony został… biskupem kujawskim. Bogactwa Łukasza przeszły na własność jego syna Andrzeja, który doczekał się kilkorga dzieci, w tym trzech kontynuatorów rodu: Łukasza III, Andrzeja i Stanisława. Żaden z nich nie pozostawił męskiego potomka i znamienity ród Górków wygasł wraz ze śmiercią Stanisława w 1592 roku.

Zamek Górków w Szamotułach, widok od strony południowej, fot. Michalina Janaszak

Czasy rządów Górków to bardzo dobry okres w dziejach Szamotuł. Łukasz II nie poprzestał na wprowadzeniu zmian na terenie założenia zamkowego. Jego staraniem przebudowano także kościół pod wezwaniem Świętego Stanisława. Również kolejni właściciele dbali o miasto i jego rozwój. Za czasów Łukasza III – zwolennika reformacji – Szamotuły stały się miejscem wymiany myśli, skupiającym uczonych i artystów, a także azylem dla cudzoziemców uciekających przed religijnymi prześladowaniami.

 Zamek Górków w Szamotułach, widok od strony północnej, fot. Michalina Janaszak

Dziś zamek, w którym mieszkali Łukasz II i jego żona Katarzyna, a następnie ich potomkowie, stanowi siedzibę Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach. Wielokrotnie przebudowywany, wygląda inaczej niż w czasach Górków, jednak zachowały się elementy świadczące o długiej historii tego miejsca, jak choćby fragmenty szesnastowiecznych polichromii. Pięćsetletnia tablica fundacyjna jest eksponowana w sieni zamkowej.

Michalina Janaszak

 

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

Coś dla ducha, coś dla oka. Bazylika pod wezwaniem Matki Bożej Pocieszenia i Świętego Stanisława Biskupa w Szamotułach

Czy podeptani zostaną zbawieni? Płyta orantów z kolegiaty Najświętszej Panny Marii w Wiślicy

Pan Dobiesław z Oleśnicy. Tablica erekcyjna kościoła pod wezwaniem Świętego Zygmunta w Siennie