Oczko w głowie księcia Fryderyka

Zamek Grodziec

Książę legnicki Fryderyk się żenił… Z Elżbietą, najmłodszą córką króla Polski Kazimierza Jagiellończyka, mieli wypowiedzieć sakramentalne „tak” w Legnicy, świętować zaś w ulubionym książęcym zamku, gdzie z okazji ich ślubu zaplanowano turniej. Oczyma wyobraźni Fryderyk widział już młodziutką żonę i gości zjeżdżających do Grodźca. I siebie, z dumą pokazującego przybyłym osiągnięcia swych architektów. W końcu, by kontynuować dzieło ojca, wynajął najlepszych. Spisali się. Zamek olśniewał. Z tarasu na pierwszym piętrze Fryderyk i jego goście spojrzą na dziedziniec, gdzie wkrótce zatętnią kopyta koni, zabrzmią trzask kruszonych kopii i okrzyki zwycięstwa. Również Fryderyk przywdzieje swą wspaniałą, „złotem pisaną” zbroję i weźmie udział w gonitwie…

 

Pierwsza pisemna wzmianka o Grodźcu pochodzi z 1155 roku. Jego początki ściśle wiążą się z potomkami Władysława Wygnańca – Bolesławem Wysokim i jego rodziną. W 1175 roku książę wystawiał na zamku przywileje dla cystersów z opactwa w Lubiążu, którego był fundatorem. Jednak przebudowę Grodziec zawdzięczał już jego synowi i następcy, Henrykowi Brodatemu. To z inicjatywy tego ostatniego drewniano-ziemny gród został zastąpiony murowanym. Zamkowy kościół miała ufundować małżonka Henryka, przyszła święta, Jadwiga śląska. W późniejszym czasie Grodziec stał się siedzibą rycerską. W XIV i częściowo XV wieku pozostawał własnością rodu Bożywojów.

Zamek Grodziec i jego malownicze otoczenie, fot. Miwtro, licencja CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Kiedy w 1470 roku książę legnicki Fryderyk I decydował się na jego kupno, zamek nie był w najlepszym stanie. W okresie wojen husyckich został bowiem zdobyty i splądrowany. Jednak książę miał co do niego ściśle określone plany. Jako zagorzały miłośnik turniejów rycerskich uznał, że sceneria i położenie stanowią idealne tło jego ulubionej rozrywki. By urzeczywistnić swe marzenia sprowadził z Wrocławia i Legnicy mistrzów murarskich: Błażeja Rosego i Bartłomieja Bloeschucha, ze Zgorzelca zaś kamieniarza Jana Trauernichta. Mieli oni przebudować zamek, a właściwie wznieść go niemal od podstaw jako zamek turniejowy. Na cześć patrona rycerstwa Grodziec nazwano zamkiem świętego Jerzego.

Turniej rycerski w XV wieku, licencja PD, Wikimedia Commons

Taras pałacowy na piętrze został zaprojektowany jako trybuna, z której widzowie mogli śledzić gry turniejowe odbywające się na dziedzińcu poniżej. Często mieli ku temu sposobność, między innymi przy okazji wspomnianego ślubu Fryderyka z Elżbietą Jagiellonką 25 listopada 1515 roku.

Zamek Grodziec (Groditzburg), pocztówka, koniec XIX w., licencja PD, źródło: Zamki Polskie

Dzieło pierwszego Fryderyka kontynuował jego syn i następca, Fryderyk II. Do realizacji projektu najął znakomitego architekta i kamieniarza Wendla Roskopfa ze Zgorzelca. Mistrz Wendel ukończył budowę w 1524 roku. Za jego sprawą Grodziec stał się jedną z piękniejszych rezydencji gotycko-renesansowych na Śląsku.

Portret Fryderyka II legnickiego, miedzioryt Bartłomieja Strachowskiego, 1733, w: Georg Thebesius, Liegnitzische Jahr-Bücher […], Jauer 1733, Wikimedia Commons

Co ciekawe, to właśnie z turniejem na Grodźcu wiąże się jedyny zachowany na Śląsku szczegółowy opis tego typu zabawy rycerskiej, zorganizowanej w 1549 roku przez syna Fryderyka II, księcia Fryderyka III. Opis tego wydarzenia stanowi bezcenne źródło informacji o tym, jak mogły wyglądać turnieje śląskie w późnym średniowieczu.

Widok z murów zamkowych, fot. Fro1985, licencja PD, Wikimedia Commons

Niestety podczas wojny trzydziestoletniej Grodziec został zdobyty i spalony przez wojska księcia Albrechta von Wallensteina. Zamek uległ całkowitemu zniszczeniu i utracił całą wartość militarną. Próby jego odbudowy podejmowano w XVII i XVIII wieku. Bez większego powodzenia. Dopiero początek XIX wieku przyniósł ze sobą zmiany na lepsze. Jan Henryk VI Hochberg, pan na Książu, nabył zamek oraz zlecił prace konserwatorskie i rekonstrukcyjne, czyniąc zeń atrakcyjny cel wypraw turystów. W ówczesnej Europie Grodziec był jednym z pierwszych zabytków przystosowanych specjalnie do celów turystycznych. Powstały w nim muzeum sztuki gotyku i renesansu Śląska, hotel oraz restauracja. Do dziś Grodziec stanowi jeden z popularniejszych zamków na Szlaku Zamków Piastowskich.

Katarzyna Ogrodnik-Fujcik

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Architektura Renesansu Cechy Stylu
Jadwiga Śląska. Księżna niezwykłej pobożności
Gospodarz dobry i wesoły. Działalność i rozrywki Henryka Brodatego
Architektura gotycka cechy stylu
Piastowska duma Śląska. Zamek Lenno we Wleniu

Bolesław Wysoki powraca. Barwne życie najstarszego wnuka Bolesława Krzywoustego

Gdzie Góry Wałbrzyskie spotykają Góry Sowie. Zamek Grodno

 

Solny zamek czyli Zamek Żupny w Wieliczce

Od Piastów do Czartoryskich. Historia zamku w Ojcowie

Wielki Mały Książę. O nagrobku Bolka II świdnickiego w opactwie pocysterskim w Krzeszowie

Panowie z Górki w grodzie nad Samą. Tablica fundacyjna Łukasza II Górki z Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach

Sen o potędze. Ruiny zamku Krzyżtopór w Ujeździe koło Opatowa