Jeszcze w latach 60. XX wieku u zbiegu ulic Królewskiej i Mazowieckiej w Warszawie, w miejscu gdzie obecnie znajduje się hotel Sofitel Victoria, stały ruiny pałacu zbudowanego dla Leopolda Kronenberga. Był to jeden z najokazalszych budynków, jakie powstały w Warszawie w XIX wieku, o jego przepychu krążyły legendy. Wygląd pałacu świadczył nie tylko o zamożności właściciela, lecz również o jego pozycji w ówczesnym społeczeństwie.
Leopold Kronenberg (1812–1878) był znanym przemysłowcem i bankierem, ale też działaczem politycznym i społecznym. Urodził się w Warszawie, tutaj też zdobył podstawy wykształcenia, a na studia wyjechał do Niemiec. Pochodził z zamożnej rodziny żydowskiej, ale w 1846 roku zmienił wyznanie i przyjął chrzest w obrządku kalwińskim.
Działalność Kronenberga przyczyniła się do rozwoju gospodarczego Królestwa Polskiego i objęła: przemysł, handel, komunikację i rolnictwo. Dzięki niemu powstało Towarzystwo Kredytowe, Bank Handlowy, Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia. Kronenberg założył pierwsze warszawskie fabryki cukru wytwarzanego z buraków cukrowych. Finansował budowę Kolei Nadwiślańskiej, która połączyła Warszawę m.in. z Lublinem. Angażował się w działalność polityczną, co ułatwiło mu zakupienie “Gazety Polskiej”, której redaktorem był Józef Ignacy Kraszewski. Podczas powstania styczniowego Kronenberg wspierał stronnictwo “białych”. Znany był też z działalności dobroczynnej, przyczynił się do powstania Towarzystwa Kolonii Letnich organizującego letni wypoczynek dla ubogich dzieci chrześcijańskich i żydowskich. Ufundował Szkołę Handlową, do której przyjmowano uczniów niezależnie od wyznania. Za swoje zasługi otrzymał w 1868 roku tytuł szlachecki.
Pałac Kronenberga w XIX w., licencja PD, Wikimedia Commons
Pałac Kronenberga był okazały, ale też sprawiał wrażenie nieco ciężkiego i niezgrabnego. Miał dwa pietra i wysoki załamany dach. Został zbudowany w stylu nazywanym eklektycznym, to znaczy łączącym elementy różnych stylów architektonicznych. Podobne budynki powstawały wówczas w wielu miastach europejskich. Bogato zdobione było wnętrze pałacu, co pokazują nieliczne zachowane szkice i fotografie.
Główna klatka schodowa Pałacu Kronenberga, licencja PD, Wikimedia Commons
Najbardziej reprezentacyjne było pierwsze piętro, gdzie znajdował się między innymi salon. Budynek był bardzo nowoczesny – ogrzewany gorącym powietrzem, wyposażony w oświetlenie gazowe. W podwórzu, tak jak we wszystkich ówczesnych domach, znajdowały się stajnie, a obok pomieszczenia na powozy.
Podczas II wojny światowej pałac został uszkodzony przez pożar, ale jego stan był na tyle dobry, że planowano odbudowę. Niestety w 1962 roku został rozebrany.
Hanna Węgrzynek
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
