TUM POD ŁĘCZYCĄ

WOJ. ŁÓDZKIE

Sztuka romańska dotarła do Polski wraz z chrześcijaństwem. Budowle zachowane w tej stylistyce to przede wszystkim obiekty sakralne. Romańszczyznę na ziemiach polskich spotykamy prawie wyłącznie w trzech dzielnicach: na Śląsku, w Wielkopolsce oraz Małopolsce.

Tum, Kolegiata autorstwa Lestat (Jan-Mehlich), praca własna., licencja-CC-BY-SA-3_0

Śląsk pozostawał pod silnym oddziaływaniem niemieckiego kręgu kulturowego, stąd szybki napływ wzorców cywilizacyjnych z Zachodu. Wielkopolska stanowiła kolebkę państwowości i chrześcijaństwa, zaś Małopolska przejęła funkcje polityczne Wielkopolski. Stołeczność Krakowa oraz miejscowe biskupstwo sprzyjały rozwojowi instytucji kościelnych. Sztuka romańska nie przekroczyła Wisły. Rzeka wyznaczała zasięg cywilizacji łacińskiej w tej części Europy. Wzdłuż Wisły, w Sandomierzu, Czerwińsku i Płocku znajdowały się najdalej na wschód wysunięte obiekty romańskie.

Ziemia łęczycka stanowiła ważne terytorium. Wypełniała przestrzeń między Wielkopolską, Mazowszem a Małopolską. W okresie od X do XIII wieku w Łęczycy istniał kasztelański gród. Pod miastem zachowało się w dobrym stanie grodzisko podobne do innych, które tworzyły w państwie Piastów system obronny i sieć administracyjną. Ziemia łęczycka, położona centralnie, stała się w 1138 roku oprawą wdowią Salomei, drugiej żony Bolesława III Krzywoustego. Salomea była matką jego czterech synów, którzy wkrótce wdali się w rywalizację  o Kraków. Najpierw stoczyli ją z najstarszym, przyrodnim bratem, Władysławem II Wygnańcem, a później dwaj z nich, Mieszko III i Kazimierz II Sprawiedliwy, walczyli między sobą. Położenie Łęczycy w granicach arcybiskupstwa gnieźnieńskiego wyznaczyło jej szczególną rolę.

W Tumie pod Łęczycą znajduje się najlepiej zachowany na ziemiach polskich obiekt romański. Charakterystyczna bryła masywnej trójnawowej bazyliki, wzniesionej z kamienia polnego, licowanej kostką granitową, z dwiema czworobocznymi wieżami wieńczącymi zachodnią fasadę, góruje dziś w pejzażu wiejskim. Znajduje się kilka kilometrów od współczesnej Łęczycy. Od konsekracji świątyni w 1161 roku do początków XVI wieku odbyły się w niej liczne wiece państwowe oraz synody prowincjonalne Kościoła polskiego. Nazwa tum dawniej oznaczała katedrę albo kolegiatę. Łęczycka świątynia była kolegiatą, siedzibą najważniejszej, po katedralnej, kapituły archidiecezji gnieźnieńskiej. W 1180 roku odbył się w Łęczycy zjazd biskupów polskich z Kazimierzem II Sprawiedliwym, podczas którego dokonano „politycznego zamachu” na zapisy testamentu Bolesława III Krzywoustego. Hierarchowie kościelni wbrew zasadzie starszeństwa zaakceptowali przejście Krakowa jako dziedzicznej dzielnicy w ręce Kazimierza II Sprawiedliwego i jego potomków.

Tum, Interior autorstwa Cancre, praca własna, licencja GFDL na podstawie Wikimedia Commons 

Jerzy Bracisiewicz

Powrót
drukuj wyślij facebook