Pola grunwaldzkie upamiętniają najważniejsze starcie zbrojne między wojskami Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego a siłami wystawionymi przez Państwo Zakonu Krzyżackiego. Bitwa rozegrała się 15 lipca 1410 roku na terytorium państwa zakonnego, między wsiami Grunwald i Stębark.
Całodzienne starcie, choć toczyło się ze zmiennym szczęściem, przyniosło zwycięstwo wojskom polsko-litewskim. W bitwie poległ wielki mistrz Ulryk von Jungingen. Od niemieckiej nazwy Stębarku w historiografii naszego zachodniego sąsiada wydarzenie nazywane jest bitwą pod Tannenbergiem.
Sukces militarny króla Polski Władysława II Jagiełły i wielkiego księcia litewskiego Witolda w starciu z Krzyżakami był wynikiem unii politycznej oraz sojuszu obu państw. Zwycięstwo, choć nie przyniosło Polsce zwrotu Pomorza Gdańskiego, diametralnie zmieniło układ sił między Polską i Litwą a Zakonem. Krzyżacy znaleźli się w defensywie, a ich państwo w trwałym kryzysie. Jeszcze w tym samym stuleciu Korona Polska odzyskała ujście Wisły z Gdańskiem oraz zhołdowała Zakon (1466). Stało się to udziałem syna zwycięzcy spod Grunwaldu, Kazimierza IV Jagiellończyka.
Zwycięstwo nad Krzyżakami w 1410 roku zawładnęło polską wyobraźnią na kolejne stulecia. Jan Długosz uwiecznił bitwę w Rocznikach, a zdobyte chorągwie krzyżackie, które zawisły u grobu św. Stanisława na Wawelu, opisał w Banderia Prutenorum. Rocznica bitwy – 15 lipca, dzień świętych apostołów zwanych Rozesłańcami – stała się pierwszym polskim świętem narodowym. W okresie niewoli narodowej Jan Matejko unieśmiertelnił temat Grunwaldu, a Henryk Sienkiewicz utrwalił w Krzyżakach. W Krakowie, w 500. rocznicę zwycięstwa, w patriotycznym uniesieniu odsłonięto Pomnik Grunwaldzki, ufundowany przez Ignacego Jana Paderewskiego. W 1939 roku Niemcy, natychmiast po zajęciu Krakowa, zniszczyli Pomnik Grunwaldzki, ale po wojnie wiernie go zrekonstruowano.
O zwycięstwie grunwaldzkim pamiętali również zaborcy – carat u progu I wojny światowej pod tym hasłem wzywał Polaków do wspólnej walki z Niemcami. Z kolei Niemcy eksponowali wielkie zwycięstwo Hindenburga nad armią rosyjską nieopodal Grunwaldu w sierpniu 1914 roku jako drugą bitwę pod Tannenbergiem. Symbolika grunwaldzka znalazła się w przekazie propagandowym polskich komunistów. Wybrali 15 lipca na dzień zaprzysiężenia dywizji Berlinga (1943), ustanowili Krzyż Grunwaldu, a potem promowali ekranizację Krzyżaków Sienkiewicza w reżyserii Aleksandra Forda (1960). Współcześnie 15 lipca każdego roku na polach grunwaldzkich odbywa się inscenizacja bitwy.
Grunwald Amfiteatr fot.IL
Jerzy Bracisiewicz