Odwiedzając Muzeum Śląskie w Katowicach zwróciliśmy uwagę na Odznakę Pamiątkową Policji Województwa Śląskiego. Od razu pojawiły się pytania: dlaczego i kiedy została ustanowiona? Kto ją mógł otrzymać? Oto krótka historia „niewielkiej blaszki”.
W związku z uroczystością dziesięciolecia służby policji na terenie województwa Śląskiego, w 1932 roku, na wniosek korpusu oficerskiego została ustanowiona przez Głównego Komendanta Policji Województwa Śląskiego Odznaka Pamiątkowa Policji Województwa Ślskiego. Wzór odznaki i regulamin jej nadawania został zatwierdzony przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RP reskryptem z dnia 24 maja. Wszelkie sprawy związane z Odznaką Pamiątkową załatwiała powołana przez Głównego Komendanta Policji Województwa Śląskiego komisja w składzie: trzech oficerów i dwóch podoficerów.
Odznakę nadawano oficerom, podoficerom, szeregowym i urzędnikom Policji Województwa Śląskiego oraz innym osobom, które miały specjalne zasługi dla dobra tej formacji. Noszono ją na lewej piersi.
Odznaka Pamiątkowa Policji Województwa Śląskiego, 1932, , Muzeum Śląskie w Katowicach,licencjca PD źródło: zbiory on-line muzeum
Odznaki były produkowane przez zakład Galanterii Metalowej „GALMET” w Sosnowcu. Wykonywano je z metalu oraz białej i błękitnej emalii. Miały 4,5 cm średnicy i formę równoramiennego krzyża, którego ramiona rozdzielone były gwiaździstymi promieniami. Ich głównym elementem był złoty orzeł górnośląski (taki sam symbol był umieszczony na naramiennikach granatowych mundurów policji na polskim Śląsku).
Co ciekawe, osoby uhonorowane tą odznaką ponosiły koszt jej zakupu (cena odznaki była zatwierdzona przez głównego komendanta policji). Z tego obowiązku zwolnione były wdowy i sieroty po poległych na służbie policjantach oraz funkcjonariusze, którzy nie mogli pracować z powodu wypadku podczas służby. W przypadku zagubienia lub zniszczenia odznaki można było nabyć jej wtórnik (oczywiści na własny koszt) w wyznaczonych dwóch sklepach na terenie Śląska. Wtórniki różniły się od oryginalnych odznaczeń: nie miały na rewersie kolejnego numeru odznaki.
Czesław Datka, Konny patrol policyjny na katowickiej ulicy, Katowice, 1933, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Historia odznaki jest ściśle związana z utworzeniem Policji Województwa Śląskiego. Górny Śląsk był terenem sporów pomiędzy Niemcami, Polską i Czechosłowacją, ponieważ obfitował w surowce naturalne, posiadał wysoko rozwinięte ośrodki miejskie, a także oryginalną kulturę i tradycję. Po I wojnie światowej, na mocy traktatów międzynarodowych część tego obszaru została przydzielona II Rzeczpospolitej.
Policję Śląską powołano rozporządzeniem wojewody śląskiego 17 czerwca 1922 roku. Zanim to jednak nastąpiło już wcześniej zaczęto przyjmować kandydatów do służby w jej szeregach. Byli oni kierowani do szkoły Żandarmerii Krajowej Śląska Cieszyńskiego, skąd po zakończeniu szkolenia wyruszali na praktyki do jednostek policji na terenie województwa kieleckiego. Zdobywali tam doświadczenie oraz wiedzę praktyczną z zakresu służby policyjnej.
Funkcjonariusze Policji Województwa Śląskiego, Katowice 1925 rok, źródło: osrp.slaska.policja.gov.pl
Policja Śląska otrzymała bardzo trudne zadania. Musiała zadbać o bezpieczeństwo i porządek publiczny na terenie zamieszkałym przez różne nacje mające swoje interesy i marzenia. W jej szeregach znaleźli się ludzie doświadczeni i zasłużeni dla narodu. Wielu policjantów było weteranami powstań śląskich i akcji plebiscytowej. Wśród komendantów tej jednostki znaleźli się między innymi Stanisław Młodnicki z wykształcenia prawnik, doświadczony żołnierz; Adam Bronisław Kocur uczestnik zwycięskiego powstania wielkopolskiego; Władysław Henszel inspektor generalny Policji Państwowej. Policjanci cały czas szkolili się: oficerowie w Warszawie, a posterunkowi między innymi we własnej Szkole Policyjnej w Katowicach. Na szczeblu wojewódzkim utworzono komendę okręgową, w poszczególnych powiatach – komendy powiatowe, w miastach oraz dzielnicach komisariaty, a w najmniejszych gminach posterunki.
I oto krótka historia maleńkiej, niepozornej, metalowej blaszki, przysługującej wielkim ludziom, którą mogliśmy podziwiać w Muzeum Śląskim w Katowicach, przybliżyła nam skomplikowaną historię naszego regionu.
Julia Mika, Emilia Janiga, Olaf Zachariasz, Eryk Konieczka
pod kierunkiem Joanny Michny
Szkoła Podstawowa nr 6 im. Juliusza Słowackiego w Sosnowcu
Powrót
