Kraków

woj. małopolskie

Kraków, nim znalazł się wraz z Małopolską w państwie pierwszych Piastów, był ważnym ośrodkiem plemienia Wiślan. Bolesław I Chrobry ustanowił w Krakowie biskupstwo (1000). Kazimierz I Odnowiciel, przystępując do odbudowy piastowskiego władztwa, wybrał Kraków na stolicę książęcą (1039). Centrum polityczne państwa przesunęło się z Wielkopolski do Małopolski.

Wzgórze wawelskie, które było siedzibą biskupa, stało się odtąd rezydencją władców Polski. Konflikt biskupa Stanisława ze Szczepanowa z królem Bolesławem II Śmiałym dowodzi, że nie zawsze było to łatwe sąsiedztwo (1079).

Na mocy testamentu Bolesława III Krzywoustego (1138) ziemia krakowska znalazła się w dzielnicy senioralnej, a Kraków stał się ośrodkiem politycznym, o który przez dwa kolejne stulecia rywalizowali Piastowie wielkopolscy, śląscy oraz mazowieccy.

Podział Polski na dzielnice po śmierci Bolesława Krzywoustego, źródło: Europa. Nasza historia, tom 1, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2016

Władysław I Łokietek, podejmując działania zjednoczeniowe, uczynił Kraków i Małopolskę swoim politycznym zapleczem. Jego koronacja w roku 1320, pierwsza na wzgórzu wawelskim, kończyła rozbicie dzielnicowe w Polsce.

Zamek Królewski na Wawelu pozostał rezydencją polskich monarchów do początków XVII wieku. Katedra krakowska stała się miejscem ich koronacji aż po XVIII wiek. W skarbcu katedralnym na Wawelu przechowywano insygnia, a arcybiskup gnieźnieński zachował uprawnienia koronacyjne. Wszyscy polscy monarchowie, poza Stanisławem Leszczyńskim i Stanisławem Augustem Poniatowskim – koronowanymi w kolegiacie św. Jana w Warszawie, odbyli ten doniosły akt o charakterze religijnym i politycznym w Krakowie. Punktem kulminacyjnym ceremoniału była intronizacja, czyli wystąpienie króla w pełnym majestacie. Scenę tę umieszczano na pieczęciach majestatycznych monarchów.

Zamek Królewski i Bazylika Archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu fot. NID

Koronacja odbywała się w katedrze, przy grobie św. Stanisława. Istotnym elementem religijnej oprawy uroczystości stała się piesza pielgrzymka przyszłego króla z Wawelu na pobliską Skałkę, do miejsca męczeńskiej śmierci biskupa Stanisława. Relikwie św. Stanisława, który obok św. Wojciecha został drugim patronem Polski, od kanonizacji w XIII wieku przechowywano na Wawelu i otaczano szczególnym kultem.

W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, od intronizacji Stefana Batorego, ceremoniałowi towarzyszył kilkudniowy sejm koronacyjny dla załatwienia spraw publicznych. Warunkiem niezbędnym dla odbycia koronacji przez władców elekcyjnych było wcześniejsze zaprzysiężenie przez nich artykułów henrykowskich i pacta conventa. Katedra wawelska była również nekropolią królów Polski.

Jerzy Bracisiewicz

Powrót
drukuj wyślij facebook

Malarskie wizje początku insurekcji. Obrazy Walerego Eljasza Radzikowskiego z  Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i Michała Stachowicza z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Pogrzebowy gryf podlaskiego magnata. Podstawka pod trumnę Jana Klemensa Branickiego w Muzeum Narodowym w Krakowie

Kolekcjoner sztuki uwieczniony przez najlepszych. Portrety Feliksa "Mangghi" Jasieńskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie

Włoski rękopis w rękach królów Polski. Tajemnicze dzieje tzw. Modlitewnika Królowej Bony ze zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie

Gwiazda sceny i ikona mody XIX w. "Portret Heleny Modrzejewskiej"  Tadeusza Ajdukiewicza w Muzeum Narodowym w Krakowie
Smok zionie ogniem pod Wawelem. Posąg autorstwa Bronisława Chromego z 1972 r.
Opisałem więc rzeczy godne pamięci.” O uroczystym wjeździe Bony Sforzy do Krakowa
Niezrealizowany korowód duchów narodu. Projekt Pochodu na Wawel Wacława Szymanowskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie
Z ziemi włoskiej (i nie tylko) do Polski. Cudzoziemcy w szesnastowiecznej Polsce
Jak trwoga, to do Boga. O pielgrzymowaniu w piętnastowiecznym Krakowie
Wizja, która została odrzucona. Projekty witraży do katedry na Wawelu autorstwa Stanisława Wyspiańskiego z Muzeum Narodowego w Krakowie
Kochanka – żona – królowa. Barbara Radziwiłłówna w szponach miłości i polityki
Wakacje z paszportem w Galicji, czyli jak w XIX wieku podróżowano do Krakowa
PODARUNEK KSIĘCIA WARSZAWSKIEGO. TABAKIERA FRYDERYKA AUGUSTA W MUZEUM UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

Wyhaftowana legenda świętego Stanisława. Ornat fundacji Piotra Kmity w Muzeum Katedralnym na Wawelu

Rodzina Jagiellonów tuż przed wygaśnięciem dynastii. Miniatury portretowe z warsztatu Lucasa Cranacha Młodszego
Śmiertelna agonia w czerwonym marmurze. Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka w katedrze na Wawelu
Ciemne sprawki krakowskich żaków
Mieszczanie kontra szlachta. Przyczyny i skutki zabójstwa Andrzeja Tęczyńskiego
A kuku! Historia samolotu Kukułka ze zbiorów Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Groźny bunt wójta i biskupa

Nauk przemożnych perła. Początki Akademii Krakowskiej
Pruski książę klęka przed polskim królem. Hołd pruski 1525
Niesłusznie skazany? Spór Biskupa Stanisława z Bolesławem Śmiałym
Kraków płonie!

TWIERDZA KRAKÓW

Początki zjednoczonej Europy? Zjazd Monarchów Europejskich w Krakowie w 1364 r.
Krzyżacy pokonani w Krakowie. Pomnik Grunwaldzki i Plac Jana Matejki w Krakowie
Wieliczka woj. małopolskie
Nowa Huta woj. małopolskie

Ach, cóż to był za ślub!

Czego się wstydził Bolesław Wstydliwy
Auschwitz-Birkenau woj. małopolskie
Wierzchosławice woj. małopolskie