GNIEZNO

WOJ. WIELKOPOLSKIE

Państwo polskie wkroczyło na europejską scenę polityczną pod koniec pierwszego tysiąclecia. Piastowie – władcy Polan – dokonali integracji plemion polskich

Zatem korzenie Polski tkwią w Wielkopolsce i w jej stołecznym Gnieźnie. Książę Polan, Mieszko I, przyjmując w 966 roku chrześcijaństwo, otworzył swój lud na cywilizację zachodnią i zyskał polityczną akceptację ze strony cesarza Ottona I. Sąsiedztwo Rzeszy Niemieckiej stanowiło wyzwanie dla młodej państwowości.

Zrządzeniem losu wnuk Ottona I, Otton III, uwzględnił w uniwersalistycznej koncepcji cesarstwa rzymskiego państwo Piastów, leżące przecież na skraju łacińskiego kręgu kulturowego. Bolesław I Chrobry, syn Mieszka I, wykorzystał pomyślną koniunkturę oraz poparcie Ottona III. Efektem cesarskich odwiedzin w roku 1000 było utworzenie polskiej prowincji kościelnej z arcybiskupem metropolitą w Gnieźnie oraz przyzwolenie na koronację królewską. Wizyta cesarza miała też wymiar religijny. Gniezno było miejscem przechowywania relikwii św. Wojciecha, niegdyś przyjaciela cesarza i jego ojca Ottona II. Zatem dla Ottona III była to również pielgrzymka do grobu świętego męczennika.

Bazylika Prymasowska Wniebowzięcia NMP w Gnieźnie, fot. NID

Bolesław I Chrobry podczas zjazdu gnieźnieńskiego zagwarantował młodemu państwu zręby suwerenności, ale po koronę sięgnął dopiero w 1025 roku. Katedra gnieźnieńska była też miejscem koronacji jego następcy, Mieszka II (1025), potem jego prawnuka Bolesława II Śmiałego (1076), a u kresu rozbicia dzielnicowego koronacji Przemysła II (1295), a także Wacława II z dynastii Przemyślidów (1300). Przez cztery wieki samodzielna prowincja kościelna, w znacznie większym stopniu niż korona królewska, potwierdzała niezależność władztwa Piastów. Ważną rolę w ukształtowaniu tożsamości młodego państwa odegrał kult św. Wojciecha. Religijny program podkreślały płaskorzeźby na drzwiach wejściowych do katedry, arcydzieło sztuki romańskiej z XII wieku, odlane z brązu, przedstawiające historię życia, męczeństwa i początków kultu św. Wojciecha, patrona Polski.

Drzwi Gnieźnieńskie, fot. NID

Dynastia Piastów rządziła Polską do 1370 roku. W XI wieku, po kryzysie państwowości piastowskiej, wnuk Bolesława I Chrobrego, Kazimierz I Odnowiciel, wybrał Małopolskę i Kraków na centrum polityczne kraju. Gniezno utrzymało jednak swą wyjątkową pozycję jako siedziba najważniejszego kościelnego hierarchy. Do XV wieku było stolicą jedynego arcybiskupstwa na ziemiach polskich. Wraz z powstaniem drugiej metropolii we Lwowie arcybiskupi gnieźnieńscy uzyskali od papieża tytuł prymasów Polski, który zagwarantował im pierwsza pozycję w polskim Kościele do końca XVIII wieku.

Jerzy Bracisiewicz

Powrót
drukuj wyślij facebook
Kielich pełen tajemnic. Historia Kielicha Świętego Wojciecha ze zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego w Gnieźnie
Kodeks Matyldy. Utwór muzyczny przyczyną wojny?
Jak Bolesław olśnił Ottona w Gnieźnie

Zagadkowe zabójstwo książęcej małżonki

Gniezno czy Giecz czyli skąd pochodzi dynastia?
Dobrawa. pierwsza polska księżna